ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ - ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Ανυπεράσπιστες έννοιες με μεγάλη σπέκουλα
και αρκετή υποκρισία

Μέσα από τη στήλη ετούτη εκπέμπουμε SOS για το φυσικό περιβάλλον και γενικότερα για την Οικολογία
Οι πολίτες ας συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της απειλής τους και ας σπεύσουν να κάνουν κάτι για τη σωτηρία τους, που είναι και δική μας σωτηρία

Σαν εισαγωγή:Τις τελευταίες δεκαετίες έγινε προφανές ότι ο πλανήτης μας οδηγείται ολοταχώς σε μία πρωτοφανή, σχεδόν μη αντιστρεπτή καταστροφή. Οι δραστηριότητες του ανθρώπου συνιστούν σοβαρή απειλή για το πλανητικό περιβάλλον, καθώς συντελούν, μεταξύ άλλων, στην αλόγιστη χρήση φυσικών πόρων, όπως ξυλεία, ορυκτά και αλιευτικά αποθέματα, στη ρύπανση και τη μόλυνση της ατμόσφαιρας του εδάφους και των υδατικών πόρων, στην ερημοποίηση περιοχών, στη μείωση της βιοποικιλότητας, στη γενετική ρύπανση με τη χρήση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών και στην ολοένα και πιο ανησυχητική αλλαγή του κλίματος. Γενικά με τη ρύπανση και μόλυνση που προκαλούν οι εφευρέσεις και ανακαλύψεις της λεγόμενης τεχνολογικής προόδου, που κορωνίδας της έχει το κέρδος και όχι τον άνθρωπο.
Αν και έχουν γίνει αρκετά βήματα για την προστασία του περιβάλλοντος σε σχέση με το παρελθόν, όλα αυτά τα άλυτα ζητήματα που εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τον πλανήτη μας, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη να τεθεί το περιβάλλον κορυφαίο σημείο αναφοράς στις παγκόσμιες προτεραιότητες.
Όμως, υπάρχει τρόπος να ξεπεράσουμε την περιβαλλοντική κρίση της εποχής μας; Οφείλουμε να επανεκτιμήσουμε τις ανάγκες μας και να αλλάξουμε την προσέγγισή μας απέναντι στη ζωή. Το μέλλον της Γης μας αφορά όλους. Δεν μπορεί λοιπόν να καθορίζεται ερήμην μας και η ευθύνη των αποφάσεων να βρίσκεται στα χέρια λίγων «ειδικών» επιστημόνων και πολιτικών. Μοναδική ελπίδα αποτελεί μια Κοινωνία Ενεργών Πολιτών με μια δυναμική φωνή που δεν θα αποκλείεται από τις διαδικασίες διαμόρφωσης και λήψης σημαντικών αποφάσεων.
Η ανάπτυξη για την ανάπτυξη, το κοντόφθαλμο κέρδος, μια επιστήμη χωρίς κοινωνικό έλεγχο και ανθρωπιά και μια τεχνοκρατική αλαζονεία μας οδηγούν πλέον σε μια αναπόφευκτη και συλλογική αυτοκτονία.
Ο κίνδυνος του πυρηνικού ολέθρου και των εξοπλισμών χωρίς τέλος, τα δεκάδες «Τσέρνομπιλ» που μας απειλούν, η χημικοσυντηρούμενη γεωργία, η κατανάλωση άθλιας ποιότητας, άχρηστων ως επί το πλείστον προϊόντων, οι τρελές αγελάδες οι διοξίνες, η γρίπη των πτηνών και τα μεταλλαγμένα προϊόντα ήταν αναπόφευκτα. «Μερικές φορές οι άνθρωποι έχουν την τάση να πιστεύουν ότι ο πλανήτης γη θα μας φροντίσει, αλλά αυτό είναι λάθος. Το μόνο που θα συμβεί είναι πως η γη θα φροντίσει τον εαυτό της. Και ο καλύτερος τρόπος να το κάνει θα είναι να μας ξεφορτωθεί».

 

Αν θελήσουμε να δώσουμε ένα σύντομο ορισμό για το περιβάλλον
θα μπορούσαμε να πούμε:

Περιβάλλον ονομάζεται το σύνολο των εξωτερικών επιδράσεων οι οποίοι επενεργούν σε ένα οργανισμό.

* Η ρύπανση του περιβάλλοντος εξαιτίας της μεγάλης τεχνολογικής προόδου και της ραγδαίας βιομηχανικής ανάπτυξης έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις.
. * Το σημερινό μοντέλο «ανάπτυξης», που στηρίζεται στην τεχνολογική εξέλιξη, κατά κανόνα περνάει μέσα από τα σχεδιαστήρια και τα μελετητήρια των πολυεθνικών εταιριών, μέσα από το προσδοκόμενο κάθε φορά κέρδος των επιχειρήσεων, αφού δυστυχώς ως βάση της οικονομίας μας παραμένει η αναζήτηση του κέρδους. Έτσι και κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι δύσκολο να αναμένει κανείς γενικά οφέλη. Αυτού του είδους η ανάπτυξη και πρόοδος, την οποία ονομάζουμε και πολιτισμό, δυστυχώς έχει επιφέρει, πολλά δεινά στο πλανήτη γη ο οποίος σήμερα απειλείται με καταστροφή. Αξίζει να αναφέρουμε τις κυριότερες από τις αρνητικές συνέπειες της λεγόμενης ανάπτυξης, της προόδου και του πολιτισμού μας σήμερα, που δυστυχώς, απειλούν με αφανισμό την ανθρωπότητα:
- Ραδιενέργεια - Πυρηνικά όπλα,
- ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία,
- φαινόμενο του θερμοκηπίου,
- τρύπα του όζοντος,
- όξινη βροχή,
- σκουπιδότοποι,
- χημική εντατική γεωργία,
- αστικά λύματα και βιομηχανικά απόβλητα,
- πετρελαιοκηλίδες,
- ηχορύπανση,
- διοξίνες,
- σπογγώδης εγκαιφαλοπάθεια (ή τρελές αγελάδες),
- ατμοσφαιρική ρύπανση (νέφος-καπνομίχλη, φωτοχημική ρύπανση),
- γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί ή μεταλλαγμένα,
- πυρκαγιές,
- καταστροφή των δασών,
- καταστροφικές επιπτώσεις μεγάλων τεχνικών έργων,
- υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων,
- αυτοκίνητο
-
ΤΑ ΚΡΟΚΟΔΕΙΛΙΑ ΔΑΚΡΥΑ: Στην ΕΕ διαβεβαιώνουν χωρίς ντροπή ότι προσπαθούν για τη βελτίωση του περιβάλλοντος, αυτοί που αφάνισαν στα Βαλκάνια χιλιάδες ανθρώπους, κατέστρεψαν υποδομές δεκαετιών, εξαφάνισαν οικοσυστήματα, αυτοί που με τους βομβαρδισμούς χημικών εγκαταστάσεων ρύπαναν ευρύτερες περιοχές, ρύπαναν τον αέρα, τα νερά και εδάφη, αχρήστευσαν - με τις βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου και άλλα όπλα - για πολλά χρόνια πολύτιμους φυσικούς πόρους. Αυτοί που έκαναν χωματερές, για τα τοξικά και πυρηνικά απόβλητά τους, τις χώρες της Βαλκανικής, συμπεριλαμβανομένης ως γείτωνος και της δικής μας χώρας.

Όταν λοιπόν αυτή η ανάπτυξη, ταυτόχρονα, εμπεριέχει και τη καταστροφή, τότε τι είδους ανάπτυξη είναι και για ποιο πολιτισμό μιλάμε;

* Ο ΟΡΟΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑ
Θα ακούσετε για αειφόρο γεωργία, αειφόρο δασοπονία ή δασική εκμετάλλευση, αειφορική αλιεία, αειφόρο τουριστική ανάπτυξη, κλπ.
Ο όρος αειφορία θα μπορούσε να συμπυκνωθεί σε τούτες τις ρήσεις: «Η φύση τα αγαθά της δεν τα χάρισε σε μας, αλλά μας τα δάνεισε, με την υποχρέωση να τα παραδώσουμε στα παιδιά μας, όπως τα παραλάβαμε». Και ακόμη: «η φύση διδάσκει να παίρνουμε από παντού τόσο όσο μας χρειάζεται και έτσι ώστε να έχουμε πάντοτε να παίρνουμε»
Ως έννοια, ο όρος αειφορία είναι αρκετά ευρεία χωρίς να είναι πάντα σαφής. Διάφοροι επιστήμονες την προσεγγίζουν διαφορετικά.
1. Για κάποιους οικονομολόγους, η αειφόρος οικονομική ανάπτυξη αφορά στη μεγιστοποίηση του καθαρού οφέλους από την οικονομική ανάπτυξη με την προϋπόθεση ότι διατηρούνται οι παροχές και η ποιότητα των φυσικών πόρων στο χρόνο.
2. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον κα την Ανάπτυξη το 1987 ως αειφόρος ανάπτυξη μπορεί να θεωρηθεί «η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να αποδυναμώνει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους» και στη οποία «η εκμετάλλευση πόρων η κατεύθυνση των επενδύσεων, ο προσανατολισμός της τεχνολογικής ανάπτυξης και οι θεσμικές αλλαγές βρίσκονται σε αρμονία και αυξάνουν τη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών και των επιθυμιών του ανθρώπου και σήμερα αλλά και στο μέλλον».
ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΣΕ ΩΣ «ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ , ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΖΟΥΝ ΣΕ ΕΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ Η ΦΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΜΑΣ ΧΩΡΙΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ»
ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΔΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ , ΔΕ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΥΠΟΝΟΜΕΥΕΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ, ΔΕ ΣΥΝΑΔΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΝΟΜΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΘΕΙ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ. ΕΤΣΙ Η «ΑΕΙΦΟΡΙΑ» ΥΠΑΙΝΙΣΣΕΤΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΤΗ ΔΙΚΑΙΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΣΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΓΕΝΙΩΝ.
Η ΣΥΝΕΥΘΥΝΗ: Από την άρχουσα τάξη καλλιεργείται η άποψη της "συνευθύνης όλων μας", της κοινής μοίρας όλων όσοι κατοικούν στον πλανήτη.
Είναι αλήθεια ότι ευθύνη έχουν, όσοι από μας γνωρίζουν αλλά αδιαφορούν. Και τέτοιοι που γνωρίζουν είμαστε αρκετοί. Όμως η μεγάλη πλειοψηφία η συντριπτική θα λέγαμε αγνοεί. Και αγνοεί διότι η πολιτεία δεν φρόντισε να την ενημερώσει. Και δεν την ενημερώνει διότι έτσι τη βολεύει για να διαχειρίζεται καλύτερα και ανώδυνα την αντιπεριβαλλοντική της πολιτική. Άρα η καραμέλα της συνυπευθυνότητας όλων μας απέχει από την πραγματικότητα, χρησιμοποιείται όμως για άλλοθι από αυτούς που έχουν την ευθύνη και για την ρύπανση και για το έλλειμα της πληροφόρησης

.

Οι βιομηχανικές χώρες αντί να μειώσουν την εκπομπή αερίων, μηχανεύτηκαν την «εμπορία ρύπων», προκειμένου να αποφύγουν τη μείωση και «κατασκεύασαν τα δικαιώματα ρύπων». Αυτό σημαίνει ότι χώρες που δεν έχουν ρύπους μπορούν να πουλάνε τα δικαιώματά τους σε χώρες που έχουν πολλά και θέλουν ή υποχρεούνται να τα μειώσουν.

Μετά τον επίλογο ακολουθούν πολλά κείμενα ενημερωτικού ενδιαφέροντος, τα οποία θα σας δώσουν μια ικανοποιητική εικόνα για το τι συμβαίνει στο περιβάλλον και πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση, αξίζει να τα περιηγηθείτε…

Σαν επίλογος: στα νεότερα χρόνια, στον ευρωπαϊκό και βορειοαμερικανικό κυρίως χώρο, η τροπή που πήρε ο πολιτισμός επέφερε τη ριζική αλλοτρίωση του ανθρώπου από το περιβάλλον του. Ποια είναι αυτή η τροπή; Ο άνθρωπος δεν εκμεταλλεύεται πια τη φύση για να εξασφαλίσει τα απαραίτητα «προς το ζην», αλλά την υπερεκμεταλλεύεται για το «ευ ζην». Τι είναι όμως αυτό το «ευ ζην»; Είναι η παραγωγή και κατανάλωση όλο και περισσότερων αγαθών. Και αυτά τα αγαθά παράγονται όχι για να κρατηθεί ο άνθρωπος στη ζωή, αλλά για να εξυπηρετούν δευτερογενείς ανάγκες που γεννιούνται από τον τεχνητό πολιτισμό, ο οποίος έχασε τον προορισμό του. Έτσι ο άνθρωπος μπήκε σ’ έναν φαύλο κύκλο, όπου διέξοδος δεν φαίνεται να υπάρχει. Όταν μία του ανάγκη ικανοποιείται, αυτόματα γεννιέται άλλη και άλλη και άλλη… σαν τα κεφάλια της λερναίας Ύδρας. Η βιομηχανοποίηση, το αυτοκίνητο, το πετρέλαιο… όσο προχωρεί η ονομαζόμενη βιομηχανοποίηση, όσο το αυτοκίνητο καταπλημμυρίζει τους δρόμους της γης, όσο τα εργοστάσια πληθαίνουν βγάζοντας από τα πυρίκαυστα σπλάχνα τους μαύρο ακίνητο καπνό, όσο το πετρέλαιο αναδυόμενο από τα βάθη της γης είναι η νέα Αφροδίτη, πλασμένη όχι από τον αφρό των κυμάτων αλλά από στερεοποιημένο μαζούτ, που ανεβαίνει ανάμεσα ουρανού και γης, τόσο ακούμε σπαραχτικότερα την οικουμενική ψυχή να κραυγάζει: τι θα απογίνουμε; Θα χαθούμε καθώς τα ποντίκια αλειμμένα με πετρέλαιο και παραδομένα στην καταστροφή; Άνθρωποι σοφοί συνεδριάζουν παντού και γνωμοδοτούν για το δίκαιο, για την ειρήνη, για την προστασία του περιβάλλοντος, για την ποιότητα ζωής... Έπειτα καταπίνουν τα καυσαέριά τους και πάνε να κοιμηθούν τον ύπνο του δικαίου. Οι παρθένοι, οι απολίτιστοι διατηρούν ακόμη μια ώρα αιθρίας.
Τα οργανωμένα συμφέροντα δημιουργούν πρότυπα συμπεριφοράς, αντίληψης και νοοτροπίας, έτσι που όλοι εμείς χωρίς να το καταλαβαίνουμε παίζουμε το παιχνίδι τους και μπαίνουμε το χορό τους. Όλες οι δραστηριότητες, οι εφευρέσεις και οι ανακαλύψεις του δήθεν πολιτισμένου κόσμου οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα. Από εκατοντάδες χρόνια ο άνθρωπος, με τον λεγόμενο πολιτισμό του πριονίζει το δέντρο της ζωής του, της ύπαρξής του. Η κάθε ανακάλυψη, η κάθε εφεύρεση κατά κανόνα μπαίνει στην υπηρεσία όχι μιας αποδεκτής κερδοφορίας αλλά μιας άκρατης κερδοσκοπίας, μιας ανεξέλεγκτης κερδομανίας που ξεχνάει έτσι το προορισμό της, δηλαδή την προστασία, υπεράσπιση και προαγωγή των γενικότερων συμφερόντων και της ποιότητας ζωής. Γι΄αυτό οδηγηθήκαμε εκεί που σήμερα βρισκόμαστε, ένα βήμα πριν από την καταστροφή. Η λεγόμενη πρόοδος έχει δημιουργήσει μια κοινωνία η οποία ψυχικά, πνευματικά και σωματικά είναι αρρωστημένη:
• Ζούμε κάτω από το άγχος της ανασφάλειας, της αβεβαιότητας και της καταστροφής. Τα πυρηνικά οπλοστάσια π.χ. μπορούν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να επιφέρουν τον όλεθρο.
• Το περιβάλλον έχει καταντήσει μια ανυπεράσπιστη έννοια, ένας ανυπεράσπιστος χώρος και, παρά τα τόσα βήματα που έχουν γίνει για την προστασία του, εν τούτοις παραμένει ο μεγάλος ασθενής, με την «υγεία του» να επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται.
Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, ανυποψίαστη για όσα συμβαίνουν σε βάρος του περιβάλλοντος, σε βάρος της ίδιας της ζωής της, στέκεται αδιάφορα και θεωρεί ότι κάποιοι άλλοι είναι αυτοί που έχουν υποχρέωση να φροντίζουν και γι’ αυτήν και για το περιβάλλον της. Και δυστυχώς, δεν μπορεί ή δεν θέλει να πιστέψει και να παραδεχθεί ότι στη σημερινή ζούγκλα που λέγεται ανθρώπινη κοινωνία ισχύει ο άγραφος, σκληρός και απάνθρωπος καπιταλιστικός νόμος «ο θάνατός σου είναι η ζωή μου»…
Δυστυχώς κάπως έτσι έχει η πραγματικότητα που, είναι η μία όψη του νομίσματος. Υπάρχει όμως και η άλλη: σήμερα όλο και μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες γνωρίζουν ότι βρισκόμαστε ίσως σε μια οριακή κατάσταση για το μέλλον του πλανήτη. Το ενδιαφέρον, έτσι, για όσα συμβαίνουν σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη της γης είναι μεγάλο, παρά τις συστηματικές προσπάθειες των ελεγχόμενων ΜΜΕ να εξαφανίσουν από τις συχνότητές τους κάθε αληθινό. Σήμερα, ευτυχώς, οι πηγές πληροφόρησης αυξήθηκαν. Εντυπα του προοδευτικού χώρου και ριζοσπαστικοί δικτυακοί τόποι γυρίζουν τις πλάτες τους στο φτηνό εντυπωσιασμό και στην τηλε-κατευθυνόμενη πλύση εγκεφάλου αναδεικνύοντας (και) τα οικολογικά ζητήματα στις ορθές τους διαστάσεις.

 

Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001
Βιώσιμη ανάπτυξη- Συνδιάσκεψη του Ρίο (1992) για το περιβάλλον
Ο όρος «βιώσιμη ανάπτυξη» ακούγεται συχνά τελευταία, αλλά σπάνια δίνεται ένας σαφής ορισμός. Υπονοεί την ανάπτυξη που καλύπτει τις σημερινές μας ανάγκες αλλά χωρίς να θυσιάζει τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών. Άρχισε να διαδίδεται στην υφήλιο, κυρίως μετά τη διοργάνωση της παγκόσμιας συνδιάσκεψης του Ρίο για το περιβάλλον το 1992.
Γιατί να μιλήσουμε σήμερα για το Ρίο του 1992; Ο λόγοι είναι απλοί και πολύ σημαντικοί:
•Πρώτον, επειδή για κάθε ενημερωμένο και σκεπτόμενο άνθρωπο, η επίτευξη μιας βιώσιμης ανάπτυξης σ' όλα τα επίπεδα είναι σαφές ότι σημαίνει κατ΄ ακολουθία και κυριολεκτικά την επίτευξη της επιβίωσης της ανθρωπότητας στο σύνολό της. Η ραγδαία αύξηση του πληθυσμού και η παράλληλη αύξηση τόσο των αναγκών όσο και των τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούνται για την κάλυψή τους, έχει επιφέρει μια δραματική υποβάθμιση και εξάντληση των πόρων, σε βαθμό ώστε η ίδια μας η επιβίωση να τίθεται σε κίνδυνο και μάλιστα άμεσο.
•Δεύτερον, επειδή εδώ στη χώρα μας δεν έχει γίνει γνωστό στο ευρύ κοινό ούτε καν το περιεχόμενο αυτής της σημαντικότατης παγκόσμιας συνδιάσκεψης. Και ως συνέπεια αυτού, πολύ λιγότερο έχουν γίνει πράξη βασικά στοιχεία από τις αποφάσεις της. Και αυτό είναι ασφαλώς κάτι που θα έπρεπε, σύμφωνα με τους κανόνες του ορθού λόγου, να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου!
Ποιο λοιπόν ήταν το περιεχόμενο αυτής της συνδιάσκεψης με λίγα λόγια;
•μια δήλωση για τη συνέχιση της ανάπτυξης, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε να μην αναιρείται η αρχή της προστασίας του περιβάλλοντος,
•μια δήλωση για την προστασία και διαφύλαξη των ειδών,
•μια αρχική μορφή συμφωνίας για την διατήρηση ενός σταθερού κλίματος στον κόσμο,
•μια δήλωση για τη διατήρηση και το ζωτικό ρόλο των δασών, και τελικά το κυριότερο ίσως, που ήταν
•η λεγόμενη Ατζέντα 21, αυτή που θεωρείται από πολλούς ως «το πνεύμα του Ρίο». Αυτή περιγράφει σε 300 σελίδες και 40 κεφάλαια μια σειρά από αρχές και προϋποθέσεις της βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτελεί μια έκθεση «επί του πρακτέου», το τι θα πρέπει να γίνει στην πράξη ώστε το «πνεύμα του Ρίο» να μην μείνει μόνο στη θεωρία και τα χαρτιά, αλλά να γίνει πράξη. Ανάμεσα στα πιο σημαντικά είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της κάθε ανάπτυξης και όχι μόνο οι οικονομικές ή άλλες παράμετροι. Αναγορεύθηκε δηλαδή ως ο βασικός στόχος της ανάπτυξης η ίδια η ανθρώπινη αξία. Αναγνωρίστηκε το δικαίωμα του ανθρώπινου πλάσματος να ζει με υγεία και παραγωγικότητα, σε αρμονία με τη φύση και το περιβάλλον του. Ως περιβάλλον έγινε πλέον αντιληπτό το σύνολο του φυσικού, του κοινωνικού και του πολιτιστικού κεφαλαίου. Η ανάπτυξη πρέπει να είναι τέτοια ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες της σημερινής παρούσας γενιάς, αλλά και των μελλοντικών γενεών σ' αυτό το πλανήτη, αναγνωρίστηκε δηλαδή ότι το ίδιο δικαίωμα που έχει η παρούσα γενιά να απολαμβάνει τα αγαθά της ζωής, το ίδιο ακριβώς δικαίωμα έχουν και οι μελλοντικές γενιές να απολαμβάνουν τα ίδια, αν όχι και περισσότερα. Τέλος, διαπιστώνει ότι υπάρχει άμεση και άρρηκτη συσχέτιση ανάμεσα στην ειρήνη, την ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος.
Η «Ατζέντα 21» αναφέρεται ειδικά σε τέσσερις μεγάλους τομείς: 1) την κοινωνική και την οικονομική ανάπτυξη, 2) τη διατήρηση και σωστή διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της γης, 3) την ενίσχυση των σημαντικών κοινωνικών ομάδων, για παράδειγμα τις γυναίκες, τα παιδιά, τους νέους, τις μειονότητες και τους ιθαγενείς, 4) τον τρόπο πραγματοποίησης των στόχων και τα απαραίτητα όργανα για την επίτευξή τους. Όλα τα κράτη καλούνται να αναλάβουν σχετικές δράσεις σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, για να συμβάλλουν σ' αυτή την βιώσιμη ανάπτυξη, χωρίς την οποία το μέλλον διαγράφεται μάλλον πολύ ζοφερό...
Εκ των υστέρων μπορεί να ειπωθεί ότι παρ' όλα τα προβλήματα και τις αντιθέσεις που συνάντησε η διακήρυξη του Ρίο και την επιφύλαξη με την οποία αντιμετωπίστηκε από κυβερνήσεις, άρχισε δειλά-δειλά να έχει κάποια επίδραση και να πιάνει τόπο σε πολλά μέρη του πλανήτη μας την τελευταία δεκαετία.

.

 

Πρωτόκολλο του Κιότο:
τί είναι, τί προβλέπει
πηγή: Greenpeace.gr 01/09/2003

Το Πρωτόκολλο του Κιότο ενεργοποιήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2005, παρότι είχε υπογραφεί στις 11 Δεκεμβρίου 1997 στο Κιότο της Ιαπωνίας

Το Πρωτόκολλο του Κιότο προέκυψε από τη Σύμβαση-Πλαίσιο για τις Κλιματικές Αλλαγές που είχε υπογραφεί στη Διάσκεψη του Ρίο, τον Ιούνιο του 1992, από το σύνολο σχεδόν των κρατών (η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση αυτή, κάνοντάς την νόμο του Κράτους τον Απρίλιο του 1994). Στόχος της Σύμβασης είναι “η σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, σε επίπεδα τέτοια ώστε να προληφθούν επικίνδυνες επιπτώσεις στο κλίμα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες”.
Λίγα χρόνια μετά, και συγκεκριμένα το 1997, καθορίστηκε στα πλαίσια της Σύμβασης αυτής ένα σημαντικό νομικό εργαλείο για τον έλεγχο των εκπομπών, γνωστό και ως Πρωτόκολλο του Κιότο. Κεντρικός άξονας του Πρωτοκόλλου του Κιότο είναι οι νομικά κατοχυρωμένες δεσμεύσεις των βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατών να μειώσουν τις εκπομπές έξι (6) αερίων του θερμοκηπίου την περίοδο 2008-2012, σε ποσοστό 5,2% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Το Πρωτόκολλο προβλέπει τον εξής καταμερισμό ευθυνών ανά χώρα:

Eυρωπαϊκή Ένωση (των 15), Βουλγαρία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία -8%
ΗΠΑ -7%
Καναδάς, Ιαπωνία, Ουγγαρία, Πολωνία -6%
Κροατία -5%
Νέα Ζηλανδία, Ουκρανία, Ρωσία 0%
Νορβηγία +1%
Αυστραλία +8%
Ισλανδία +10%

Για να γίνει το Πρωτόκολλο διεθνής δεσμευτικός νόμος, πρέπει να επικυρωθεί από ένα ορισμένο αριθμό χωρών. Παρά τη δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ να μη συμμετέχουν στη διεθνή αυτή συμφωνία, πολλές χώρες έχουν ήδη επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο. Η Ελλάδα, μαζί με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση το επικύρωσε τον Μάιο του 2002. Για να αποκτήσει ουσιαστική ισχύ το Πρωτόκολλο απαιτείται πλέον μόνο η επικύρωσή του από τη Ρωσία, η οποία έχει κάθε λόγο να το πράξει, αφού αναμένεται να έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη από την κίνηση αυτή.

Ευέλικτοι μηχανισμοί του πρωτοκόλλου
Μία χώρα μπορεί να πετύχει τους στόχους που της ορίζει το Πρωτόκολλο είτε μειώνοντας τις εκπομπές της, είτε, εναλλακτικά, χρησιμοποιώντας παράλληλα και κάποιους από τους λεγόμενους “ευέλικτους μηχανισμούς” που διαθέτει το Πρωτόκολλο. Συνοπτικά, οι μηχανισμοί αυτοί είναι οι εξής τρεις:
i. Διαπραγμάτευση δικαιωμάτων εκπομπών
Μία χώρα που έχει μειώσει τις εκπομπές της πέραν των αρχικών στόχων που προβλέπει το Πρωτόκολλο ή που δεν έχει πρόβλημα ρύπων όπως οι υποανάπτυκτες, μπορεί να “πουλήσει” αυτή την επιπλέον μείωση σε άλλη χώρα που αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να πετύχει το στόχο της. Με τη ρύθμιση αυτή ανοίγει ο δρόμος για τις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να μειώσουν τους ρύπους τους να... αγοράζουν καθαρότητά από τις μικρότερες - λιγότερο ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες - που δε ρυπαίνουν πολύ το περιβάλλον.

 

ii. Δημιουργία ενός “Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης”
Ο τελικός στόχος αυτού του μηχανισμού είναι οι αναπτυσσόμενες χώρες να αναπτύξουν καθαρές τεχνολογίες για να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ο Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης παρέχει κίνητρα έτσι ώστε οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες χώρες. Έτσι, μια βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα, αντί να μειώσει τις δικές της εκπομπές, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών σε κάποια φτωχότερη χώρα όπου η μείωση αυτή είναι ευκολότερη και φθηνότερη.
iii. Εφαρμογή προγραμμάτων από κοινού
Παρεμφερές εργαλείο με τον Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης. Σε αντίθεση όμως μ’ αυτόν αφορά όχι τις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά μόνο εκείνες που έχουν δεσμευτεί σε μειώσεις μέσω του Πρωτοκόλλου του Κιότο (όπως π.χ. οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης).
Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελληνική πραγματικότητα
Αν και ο συνολικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η μείωση των εκπομπών κατά 8%, ο διακανονισμός των επιμέρους υποχρεώσεων ανάμεσα στα κράτη μέλη παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι επιμέρους στόχοι παρουσιάζονται στο παρακάτω πίνακα:

Λουξεμβούργο -28% Γαλλία, Φινλανδία 0%
Γερμανία, Δανία -21,5% Σουηδία +5%
Αυστρία -13% Ιρλανδία +14%
Βρετανία -12,5% Ισπανία +15%
Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχία -8% Ελλάδα +25%
Βέλγιο -7% Πορτογαλία +28%
Ιταλία -6,5%
Ουγγαρία, Πολωνία, Ολλανδία -6

Όπως φαίνεται, στην Ελλάδα έχει επιτραπεί να αυξήσει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% μέχρι το 2010 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Όμως, σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, μέχρι το 2000 οι εκπομπές της χώρας μας είχαν ήδη αυξηθεί κατά 23,4%, ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις, η αύξηση των εκπομπών κατά το 2010 θα ανέρχεται στο +35,8%. Η μη τήρηση των στόχων θα έχει οδυνηρές συνέπειες για τη χώρα μας, αφού σε μία τέτοια περίπτωση προβλέπονται αυστηρά πρόστιμα. Γι’ αυτό και είναι επιτακτική η ανάγκη να προωθηθούν μέτρα που θα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην ταχεία ανάπτυξη των καθαρών πηγών ενέργειας και εν τέλει στη μείωση των επικίνδυνων αερίων που αποσταθεροποιούν την ατμόσφαιρα της Γης και πυροδοτούν τις κλιματικές αλλαγές.

Πρωτόκολλο του Κιότο: είναι αρκετό;
Το Πρωτόκολλο του Κιότο έχει σχεδιαστεί ως ένα πρώτο βήμα στον δρόμο της ριζικής μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου που απαιτείται για την αποτροπή των κλιματικών αλλαγών. Αυτή τη στιγμή είναι το μόνο διεθνές νομικό εργαλείο που κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε βέβαια ότι, ακόμη κι αν εφαρμοστεί στο ακέραιο, το Πρωτόκολλο του Κιότο στη σημερινή του μορφή, θα περιορίσει την αναμενόμενη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 0,06οC ως το 2050, όταν στο ίδιο διάστημα η αναμενόμενη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας θα είναι 1οC με 2οC. Ενδεικτική είναι η προειδοποίηση των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με την οποία για να εξαλειφθεί η απειλή των κλιματικών αλλαγών απαιτείται μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 50-70% περίπου μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Είναι σαφές λοιπόν ότι το Πρωτόκολλο αυτό δεν είναι παρά ένα πρώτο αναγκαίο βήμα προς την εξεύρεση μιας λύσης. Ο δρόμος όμως είναι ακόμη μακρύς.

Άντεξε το Πρωτόκολλο του Κιότο
Oλοκληρώθηκαν στο Μιλάνο της Ιταλίας οι εργασίες της ετήσιας διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τις αλλαγές του κλίματος στον πλανήτη, χωρίς κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Το ζητούμενο της διάσκεψης είναι η αναζήτηση τρόπων να τεθεί σε ισχύ το Πρωτόκολλο του Κιότο που συντάχθηκε πριν έξι χρόνια, με στόχο την επιβολή περιορισμών στις εκπομπές αερίων που προκαλούν το «φαινόμενο του θερμοκηπίου».
Απογοήτευση προκάλεσε ή -αναμενόμενη πάντως- άρνηση της Ρωσίας να υπογράψει το Πρωτόκολλο επί του παρόντος, για να μην φρενάρει, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της χώρας, την οικονομική της ανάπτυξη. Χωρίς την υπογραφή της Ρωσίας ή των ΗΠΑ, το Πρωτόκολλο του Κυότο δεν μπορεί να αποκτήσει παγκόσμια δεσμευτικό χαρακτήρα και έτσι υποχρεούνται να το τηρούν μόνο όσες χώρες το έχουν υπογράψει.
Στη γνωστή τους γραμμή κινήθηκαν και οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ, χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου ως "φάρσα" και προσπαθώντας να υπονομεύσουν την όλη προσπάθεια, αντιπροτείνοντας διάφορα "εναλλακτικά", "ρεαλιστικά", "εθελοντικά", κλπ προγράμματα
Σε αντίθετη γραμμή, οι επιστήμονες που έλαβαν μέρος στη συνάντηση κατέστησαν σαφές ότι η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας είναι πραγματικότητα με ορατές συνέπειες, όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκάλεσαν την τρέχουσα χρονιά ζημιές ύψους 60 δισ. δολάρια, και κάλεσαν τη διεθνή κοινότητα να λάβει άμεσα μέτρα.
Θετικά χαρακτηρίστηκε εν τέλει, από οργανώσεις όπως οι "Φίλοι της Γης", το γεγονός ότι οι χώρες που έχουν υπογράψει (φτάνουν τώρα τις 120) επανεπιβεβαίωσαν την αποφασιστικότητά τους να το εφαρμόσουν, παρά τις έντονες πιέσεις ώστε να καταστεί το Πρωτόκολλο ανενεργό.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν σταματούν να υπενθυμίζουν ότι για να αποτραπεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, θα έπρεπε η μείωση των ρύπων να φθάσει ως το 2012 το 60%-70% και όχι μόλις στο 5,2% που προβλέπει το πρωτόκολλο, το οποίο όμως υπερασπίζονται ως τη μόνη υφιστάμενη διεθνή συνθήκη για την περικοπή των αερίων που προκαλούν τη θέρμανση του Πλανήτη.
Η οργάνωση "Φίλοι της Γης", στο σχολιασμό της, στρέφει την προσοχή επίσης σε μια άλλη πιθανή αρνητική εξέλιξη. Πολλές χώρες του νότου προωθούν τώρα εκτεταμένα προγράμματα δεντροφυτεύσεων, αντί για τον περιορισμό των εκπομπών, ως έναν τρόπο τήρησης των τυπικών τους δεσμεύσεων. Στο μεγαλύτερο μέρος τους όμως πρόκειται για μονοκαλλιέργεις σε απίθανα τεράστιες εκτάσεις, με καταστροφικές μακροχρόνια συνέπειες. Επίσης δεν κατέστη δυνατή η συμφωνία για την απαγόρευση της χρήσης μεταλλαγμένων φυτών και φυτών - εισβολέων στις δασικές φυτείες.
"Οι βόρειες χώρες που τόσο έχουν συμβάλει στην κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να αυξήσουν τη ζημιά που έχουν κάνει υποχρεώνοντας τις κοινότητες του νότου να εφαρμόζουν προγράμματα δεντροφυτεύσεων με βλαπτικά αποτελέσματα για το περιβάλλον και την κοινωνία. Θα συνεχίσουμε να ξεμπροστιάζουμε και να πολεμάμε τέτοια καταστροφικά προγράμματα τα οποία προωθούνται στο νότο ως εναλλακτικά της περικοπής των εκπομπών καυσαερίων στο Βορρά", καταλήγει η ίδια οργάνωση.
12/12/2003

Τι είναι και πώς έγινε,
το Πρωτόκολλο του Κιότο

Το Πρωτόκολλο του Κιότο χρειάστηκε, σχεδόν, δέκα χρόνια για να πάρει σάρκα και οστά, έστω και τυπικά. Είχε πρωτοσυζητηθεί και υπογραφεί στη διάσκεψη του Ρίο ντε Τζανέιρο, το 1992, ως Σύμβαση - Πλαίσιο για τις Κλιματικές Αλλαγές, που στόχευε στη «σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, σε επίπεδα τέτοια ώστε να προληφθούν επικίνδυνες επιπτώσεις στο κλίμα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες». Εμπλουτίστηκε και με ένα νομικό πλαίσιο εφαρμογής των συγκεκριμένων μέτρων, το 1997, στη Σύνοδο του Κιότο. Κεντρικός άξονας των αποφάσεων που λήφτηκαν στο Κιότο ήταν οι δεσμεύσεις που αναλάμβαναν (σε νομικό επίπεδο) οι βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες, να μειώσουν τις εκπομπές 6 αερίων του θερμοκηπίου κατά 5,2% μέχρι την περίοδο 2008 - 2012 σε σχέση (αυτό είναι αρκετά ενδεικτικό των «αγαθών προθέσεων») με τα ποσοστά εκπομπής των επικίνδυνων αυτών αερίων το 1990!
Με βάση τις τελευταίες επιστημονικές εκτιμήσεις, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μέχρι το 2050, κατά τα σημερινά δεδομένα και χωρίς παρεμβάσεις, πιθανότατα θα ξεπεράσει τους 2 βαθμούς C. Ακόμη και αν εφαρμοζόταν πλήρως, άμεσα και από όλους το Πρωτόκολλο του Κιότο, τα αποτελέσματα δε θα ήταν θεαματικά ή οριστικά. Συγκεκριμένα, η αύξηση της θερμοκρασίας θα περιοριζόταν στους 0,06ο C, με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Πόσο μάλλον, τώρα, που η εφαρμογή του και η συμμετοχή όλων δεν έχει εξασφαλιστεί.
Για να λάβει τη μορφή δεσμευτικού διεθνούς νόμου (άλλωστε αν δε γίνει κάτι τέτοιο δεν έχει νόημα η όλη προσπάθεια), το Πρωτόκολλο θα πρέπει να ψηφιστεί από, τουλάχιστον, 55 χώρες, οι οποίες να παρουσιάζουν ποσοστό ίσο του 55% στο σύνολο των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (του κύριου αερίου δημιουργίας του φαινομένου του θερμοκηπίου). Στο περιθώριο των πανηγυρισμών, λοιπόν, για την επιτυχία της υπογραφής του «ανανεωμένου» Πρωτοκόλλου του Κιότο, στη Βόννη, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το κείμενο θα πρέπει να εγκριθεί από τα κοινοβούλια των χωρών που το υπέγραψαν και να επανέλθει προς συζήτηση. Στην καλύτερη περίπτωση θα κατοχυρωθεί, οριστικά, ως διεθνής νομοθεσία στις αρχές Νοέμβρη, κατά τη διάρκεια της νέας Συνόδου για το κλίμα, στο Μαρακές του Μαρόκου. Στο Μαρακές θα συζητηθεί και το πλέον επίμαχο άρθρο της συμφωνίας, αυτό που θα προβλέπει τις κυρώσεις για όσους δε συμμορφώνονται με το Πρωτόκολλο.
Ηδη, πάντως, οι προοπτικές εφαρμογής του δε μοιάζουν ευοίωνες. Χαρακτηριστικές, ίσως, ήταν οι δηλώσεις της συντονίστριας της οργάνωσης «Environmental Protection Agency», Κριστίν Τοντ - Γουίτμαν: «Ακόμη και αυτός ο μειωμένος στόχος που θέτει το Πρωτόκολλο του Κιότο μετά τις συνομιλίες στη Βόννη, πολύ δύσκολα θα τεθεί σε εφαρμογή. Το πιο πιθανό είναι ότι θα τεθεί στις καλένδες και ενώ η θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξάνεται με καταστροφικούς, για όλους, συνέπειες, οι συζητήσεις για το πώς θα εφαρμοστούν τα μέτρα αντιμετώπισης της κατάστασης, θα συνεχίζονται».
Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου Ι
Το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου, οι χλωροφθοράνθρακες και το όζον ή τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου, είναι οι βασικές αέριες ουσίες που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη. Η διαδικασία που δημιουργεί το λεγόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι η εξής: Η γη απορροφά ακτινοβολία από τον ήλιο κυρίως στην επιφάνειά της. Αυτή η ενέργεια αναδιανέμεται από την ατμόσφαιρα και τους ωκεανούς και στη συνέχεια επανακτινοβολείται στο διάστημα σε μεγαλύτερα μήκη κύματος. Μέρος της θερμικής ακτινοβολίας απορροφάται στην ατμόσφαιρα από τα «αέρια του θερμοκηπίου». Η απορροφούμενη ενέργεια από τα αέρια του θερμοκηπίου επανακτινοβολείται προς όλες τις κατευθύνσεις, τόσο προς τη Γη όσο και προς το διάστημα. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι ότι τελικά η επιφάνεια της Γης χάνει μικρότερο μέρος της θερμότητάς της προς το διάστημα, σε σύγκριση με αυτό που θα έχανε εάν δεν υπήρχαν τα αέρια του θερμοκηπίου. Το φαινόμενο αυτό, το οποίο δρα σαν να υπήρχε ένα κάλυμμα πάνω από τη Γη είναι γνωστό ως «φαινόμενο του θερμοκηπίου».
Τα κυριότερα «αέρια του θερμοκηπίου» προέρχονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων και βιομάζας, την αποδάσωση κλπ.

 

Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου ΙI
Πηγή ενέργειας για τη Γη και το κλίμα της είναι ο Ήλιος, ο οποίος παρέχει ακτινοβολία στην ορατή και υπεριώδη περιοχή του φάσματος. Περίπου το ένα τρίτο της ακτινοβολίας που φτάνει στην άκρη της ατμόσφαιρας ανακλάται κατευθείαν πίσω στο διάστημα. Τα υπόλοιπα δύο τρίτα απορροφώνται, κυρίως από τη Γη αλλά και από την ατμόσφαιρα. Προκειμένου να εξισορροπηθεί το ποσό της ενέργειας που απορροφάται, η Γη πρέπει να εκπέμπει το ίδιο ποσό ενέργειας στο διάστημα. Η Γη, λόγω του ότι είναι πολύ πιο ψυχρή από τον ήλιο, ακτινοβολεί σε πολύ μεγαλύτερα μήκη κύματος, κυρίως στο υπέρυθρο μέρος του φάσματος. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της θερμικής ακτινοβολίας που εκπέμπεται από το έδαφος και τον ωκεανό απορροφάται από την ατμόσφαιρα και τα σύννεφα και ακτινοβολείται πίσω στη γη. Αυτό καλείται φαινόμενο του θερμοκηπίου. Οι τοίχοι γυαλιού σε ένα θερμοκήπιο μειώνουν τη ροή του αέρα και αυξάνουν τη θερμοκρασία του εσωτερικού του. Ανάλογα, αλλά μέσω μιας διαφορετικής φυσικής διαδικασίας, το φαινόμενο του γήινου θερμοκηπίου θερμαίνει την επιφάνεια του πλανήτη. Αν δεν υπήρχε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης θα ήταν κάτω από το σημείο πήξης του νερού. Με άλλα λόγια, αν δεν υπήρχε το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ζωή στη Γη, τουλάχιστον με τη σημερινή της μορφή, δεν θα υπήρχε. Το πρόβλημα είναι ότι οι δραστηριότητες του ανθρώπου, κυρίως η καύση ορυκτών καυσίμων και η καταστροφή των δασών, εντείνουν κατά πολύ το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη.
Τα δυο αέρια που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό της ατμόσφαιρας, το άζωτο (78%) και το οξυγόνο (21%), έχουν μηδαμινή συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το τελευταίο προκαλείται κυρίως από πιο πολύπλοκα μόρια, τα οποία βρίσκονται σε πολύ μικρότερο ποσοστό στην ατμόσφαιρα. Οι υδρατμοί είναι το σημαντικότερο αέριο θερμοκηπίου και το διοξείδιο του άνθρακα το δεύτερο πιο σημαντικό, ενώ συμβάλλουν κι άλλα αέρια, όπως το μεθάνιο, τα οξείδια του αζώτου και το όζον, τα οποία υπάρχουν σε μικρότερα ποσοστά. Η ένταση της επίδρασης για προσθήκη μιας συγκεκριμένης ποσότητας συγκεκριμένου θερμοκηπιακού αερίου εξαρτάται κυρίως από το γεωγραφικό πλάτος και το ύψος. Προσθήκη κοντά στον ισημερινό, όπου στην ατμόσφαιρα υπάρχουν διαρκώς αυξημένα ποσοστά υγρασίας, θα έχει μικρότερο αντίκτυπο από αντίστοιχη κοντά στους πόλους, καθότι στη δεύτερη περίπτωση το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι πιο ασθενές. Επίσης, προσθήκη στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, που είναι πιο ψυχρά και ξηρά, θα έχει πιο ισχυρό αντίκτυπο από ό,τι κοντά στην επιφάνεια.
Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι ο ρυθμός απομάκρυνσης των αερίων θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα (πχ απομάκρυνση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα από τα φυτά, μέσω της φωτοσύνθεσης). Αυτός είναι και ο λόγος που η καταστροφή των δασών επηρεάζει την εκδήλωση του ενισχυμένου φαινομένου του θερμοκηπίου σε μεγάλο βαθμό.
Επίσης, διάφοροι μηχανισμοί της ατμόσφαιρας μπορεί να επηρεάσουν το πόσο εκδηλώνεται η αλλαγή του φαινομένου του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα, όταν διοχετεύεται ένα αέριο θερμοκηπίου, πχ διοξείδιο του άνθρακα, στην ατμόσφαιρα, έχουμε σαν αποτέλεσμα άνοδο της θερμοκρασίας η οποία προκαλεί άνοδο της σχετικής υγρασίας. Οι υδρατμοί με τη σειρά τους είναι θερμοκηπιακό αέριο, οπότε προκαλούν περαιτέρω αύξηση στη θερμοκρασία, κ.ο.κ. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που μπορεί ακόμα και να διπλασιάσει την παρατηρούμενη αλλαγή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου σε σχέση με την πρωτογενή αλλαγή που θα παρατηρούσαμε λόγω της προσθήκης του CO2. Οι μηχανισμοί αυτοί ονομάζονται μηχανισμοί ανατροφοδότησης. Οι σημαντικότεροι μηχανισμοί ανατροφοδότησης είναι αυτοί που σχετίζονται με τα σύννεφα και μπορούν τόσο να αυξήσουν όσο και να ελαττώσουν τη θερμοκρασία της Γης.

Τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου III
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Ως Φαινόμενο του θερμοκηπίου χαρακτηρίζεται το φαινόμενο θέρμανσης που παρατηρείται στα θερμοκήπια (εξ ου και η ονομασία). Κατά το φαινόμενο αυτό η γυάλινη υπερκατασκευή ή θόλος εκπέμπει βραχέα κύματα αλλά απορροφά και ακτινοβολεί πάλι ποιό μακρά κύματα. Με τον τρόπο αυτό θερμαίνει το εσωτερικό.
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στη Φύση κατά την οποία η ατμόσφαιρα ενός πλανήτη συμβάλλει στη θέρμανσή του. Ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο μαθηματικό και φυσικό Ζοζέφ Φουριέ, το 1824, ενώ διερευνήθηκε συστηματικά από τον Σβάντε Αρρένιους το 1896. Τα τελευταία χρόνια, ο όρος συνδέεται με την παγκόσμια θέρμανση (global warming), ενώ θεωρείται πως το φαινόμενο έχει ενισχυθεί σημαντικά από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Παρατηρείται σε όλους τους πλανήτες[1] που διαθέτουν ατμόσφαιρα αλλά για λόγους απλότητας θα αναφερόμαστε αποκλειστικά στην περίπτωση της Γης.
Πίνακας περιεχομένων
[Απόκρυψη]
• 1 Φυσικό φαινόμενο θερμοκηπίου
o 1.1 Μηχανισμός
o 1.2 Αέρια θερμοκηπίου
• 2 Επίδραση ανθρωπογενούς δραστηριότητας
• 3 Δείτε επίσης
• 4 Αναφορές και υποσημειώσεις
• 5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία] Φυσικό φαινόμενο θερμοκηπίου
[Επεξεργασία] Μηχανισμός
Η Γη δέχεται συνολικά ηλιακή ακτινοβολία, που αντιστοιχεί σε ροή περίπου 1366 W/m2, στο όριο της ατμόσφαιρας. Ένα μέρος αυτής απορροφάται από το σύστημα Γης-ατμόσφαιρας, ενώ το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Περίπου το 30% της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται, σε ποσοστό 6% από την ατμόσφαιρα, 3% από τα νέφη και 4% από την επιφάνεια της Γης. Το 70% της ηλιακής ακτινοβολίας απορροφάται, κατά 16% από την ατμόσφαιρα (συμπεριλαμβανομένου και του στρατοσφαιρικού στρώματος του όζοντος), κατά 3% από τα νέφη και κατά το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) από την επιφάνεια και τους ωκεανούς.
Λόγω της θερμοκρασίας της, η Γη εκπέμπει επίσης θερμική ακτινοβολία (κατά τρόπο ανάλογο με τον Ήλιο), η οποία αντιστοιχεί σε μεγάλα μήκη κύματος, σε αντίθεση με την αντίστοιχη ηλιακή ακτινοβολία, που είναι μικρού μήκους κύματος. Η ατμόσφαιρα της Γης διαθέτει μεγάλη αδιαφάνεια στην, μεγάλου μήκους κύματος, γήινη ακτινοβολία, έχει δηλαδή την ικανότητα να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της, ποσοστό περίπου 71%. Η ίδια η ατμόσφαιρα επανεκπέμπει θερμική ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος, μέρος της οποίας απορροφάται από την επιφάνεια της Γης, η οποία θερμαίνεται ακόμη περισσότερο. Η γήινη ατμόσφαιρα συμπεριφέρεται, με τον τρόπο αυτό, ως μία δεύτερη - μαζί με τον Ήλιο - πηγή θερμότητας.
Αποτέλεσμα του συνολικού φαινομένου είναι η αύξηση της μέσης επιφανειακής θερμοκρασίας, γεγονός που καθιστά τη Γη κατοικήσιμη. Χωρίς το φυσικό φαινόμενο του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία της γήινης επιφάνειας θα ήταν σε παγκόσμια και ετήσια βάση περίπου -18°C.
Ο μηχανισμός του φαινομένου ταυτίζεται συχνά με τη λειτουργία ενός πραγματικού θερμοκηπίου, ωστόσο η ταύτιση αυτή αποτελεί υπεραπλούστευση, καθώς τα θερμοκήπια στηρίζονται στην "απομόνωση" της θερμότητας και την εξάλειψη φαινομένων μεταφοράς της.
[Επεξεργασία] Αέρια θερμοκηπίου
Η αυξητική τάση στη συγκέντρωση βασικών αερίων του θερμοκηπίου (στοιχεία μεχρι 1/2003).
Όλα τα αέρια συστατικά της ατμόσφαιρας που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, αναφέρονται συνολικά με τον όρο αέρια του θερμοκηπίου [2]. Απορροφούν την μεγάλου μήκους κύματος γήινη ακτινοβολία και επανεκπέμπουν θερμική ακτινοβολία θερμαίνοντας την επιφάνεια. Ορισμένα αέρια, όπως το όζον, έχουν ημιδιαφάνεια και στην ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να απορροφούν ένα μέρος της, συμβάλλωντας σε ένα βαθμό και στην ψύξη της γήινης επιφάνειας.
[Επεξεργασία] Επίδραση ανθρωπογενούς δραστηριότητας
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι φυσικό, ωστόσο ενισχύεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία συμβάλλει στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου καθώς και στην έκλυση άλλων ιχνοστοιχείων, όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC's). Τα τελευταία χρόνια, καταγράφεται μία αύξηση στη συγκέντρωση αρκετών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ ειδικότερα στην περίπτωση του διοξειδίου του άνθρακα, η αύξηση αυτή ήταν 31% την περίοδο 1750-1998. Τα τρία τέταρτα της ανθρωπογενούς παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οφείλεται σε χρήση ορυκτών καυσίμων, ενώ το υπόλοιπο μέρος προέρχεται από αλλαγές που συντελούνται στο έδαφος, κυρίως μέσω της αποδάσωσης. Εκτός από τον άνθρωπο, παράγεται μεθάνιο και από ζώα (π.χ. αγελάδες) με τις ερυγές τους.

«ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ»
Ενα βραδυφλεγές όπλο μαζικής καταστροφής
Του Νίκου ΚΑΤΣΑΡΟΥ*

Οι ΗΠΑ διαθέτουν το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού και συνεισφέρουν κατά 25% στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Είναι, με άλλα λόγια, το μικρότερο τμήμα του πληθυσμού στον πλανήτη, που συνεισφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό στην παγκόσμια μεταβολή του κλίματος, το οποίο τελικά θα καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη, ακόμη και εκείνους που επιμένουν σήμερα να αδιαφορούν, δηλαδή τους Αμερικανούς, σε βάρος όλων των μελλοντικών γενιών. Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» οφείλεται κυρίως στις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από την καύση των πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα.
Το διοξείδιο του άνθρακα δεσμεύει την υπέρυθρη ακτινοβολία και θερμαίνει τη Γη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μέση θερμοκρασία της. Το φυσιολογικό ποσοστό που υπάρχει σήμερα στην ατμόσφαιρα 0.03% είναι αυτό που κύρια συμβάλλει στη μέση θερμοκρασία της Γης, και αν αυτό αυξηθεί θα αυξηθεί αντίστοιχα και η θερμοκρασία της. Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον το 1992 αναγνωρίστηκε, παρά τις πείσμονες προσπάθειες των ΗΠΑ, ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφειλόταν στις ανθρώπινες δραστηριότητες και έπρεπε να ληφθούν μέτρα περιορισμού του.
Περίπου 8 χρόνια αργότερα, παρά τις αρνητικές προσπάθειες των ΗΠΑ, συνήλθε στο Κιότο σημαντικός αριθμός χωρών και συνέταξαν το «Πρωτόκολλο του Κιότο», το οποίο προέβλεπε μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για τον περιορισμό του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό, με άλλα λόγια, σημαίνει περιορισμό της χρήσης πετρελαίου και άνθρακα για παραγωγή ενέργειας και ενθάρρυνση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το «Πρωτόκολλο του Κιότο», που ουδέποτε υπέγραψαν οι ΗΠΑ, καθόριζε ότι κάθε χώρα, ανάλογα με τον πληθυσμό της, την έκτασή της και ορισμένες άλλες παραμέτρους μπορούσε να παράγει μόνο ένα ορισμένο ποσό διοξειδίου του άνθρακα και πάνω από αυτό να πληρώνει πρόστιμο. Οι ΗΠΑ, με την αλαζονική δήλωση του Προέδρου Μπους ότι «η ευημερία του αμερικανικού λαού είναι αδιαπραγμάτευτη», όχι μόνο απέρριψαν αυτό, αλλά προέτρεψαν και άλλες χώρες να μην το υπογράψουν, δίνοντάς τους όλων των ειδών τις υποσχέσεις και ανταλλάγματα. Πράγματι, πολλές από τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν υπέγραψαν το «Πρωτόκολλο του Κιότο», είτε γιατί πείστηκαν από τις προσφορές των ΗΠΑ, είτε γιατί προέβαλαν το επιχείρημα ότι πρώτα έπρεπε να αναπτυχθούν και στη συνέχεια να συζητήσουν επιβολή περιορισμών των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, τον Αύγουστο του 2002, ο Πρόεδρος Μπους δεν παραβρέθηκε, η δε αμερικανική αντιπροσωπεία έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να μην ψηφιστεί με την αναγκαία πλειοψηφία το «Πρωτόκολλο του Κιότο» και έτσι να μην εφαρμοστεί. Υποβλήθηκαν και έγιναν δεκτές σωρεία εξευτελιστικών τροπολογιών όπως το εμπόριο διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή αν μια χώρα υπερβαίνει σε εκπομπές το διοξείδιο του άνθρακα που συμφωνήθηκε, θα μπορούσε να πουλάει διοξείδιο του άνθρακα σε άλλες χώρες, συνήθως αναπτυσσόμενες, έτσι ώστε συνολικά να μην υπερβαίνει το όριο. Μέχρι σήμερα το «Πρωτόκολλο του Κιότο», που προέβλεπε τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 8%, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2010 δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί, γιατί δεν έχει υπογραφεί από έναν αναγκαίο αριθμό χωρών. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει συμφωνηθεί η μείωση του παραπάνω ποσοστού μέχρι το 2010 και στη χώρα μας, που δεν είναι βιομηχανικά ανεπτυγμένη, δόθηκε η ευκαιρία αντί να μειώσει τις εκπομπές κατά 10%, να τις αυξήσει κατά 25% μέχρι το 2010.
Δυστυχώς, όμως, ούτε και αυτό φαίνεται ότι θα πετύχουμε, αφού μέχρι σήμερα (2003) έχουμε αυξήσει τις εκπομπές μας κατά 18% και υπολογίζεται ότι αν δε ληφθούν δραστικά μέτρα, θα ξεπεράσουμε το 35% και ίσως φτάσουμε και το 50% μέχρι το 2010. Αυτό σημαίνει ότι θα «πληρώσουμε» υπέρογκα ποσά σε δισεκατομμύρια ευρώ ή θα αναγκαστούμε στο εξευτελιστικό εμπόριο του αερίου αυτού που πάλι το κόστος θα είναι μεγάλο. Βέβαια, για τη χώρα μας, η αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακος δεν οφείλεται σε βιομηχανική ανάπτυξη, αλλά στην έλλειψη προγραμματισμού και σχεδιασμού εξοικονόμησης ενέργειας. Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» είναι μια βραδυφλεγής βόμβα μαζικής καταστροφής. Προβλέπεται ότι λόγω των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα η μέση θερμοκρασία στα επόμενα τριάντα χρόνια μπορεί να αυξηθεί μέχρι και πέντε βαθμούς. Αυτό σημαίνει ότι οι πάγοι στους πόλους θα λιώσουν σε μεγάλο ποσοστό και παραθαλάσσιες πόλεις, Αθήνα, Πειραιάς, Νέα Υόρκη κλπ. θα χάσουν μεγάλα τμήματα που θα καλυφθούν από νερό λόγω αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Ετσι, θα έχουμε μεγάλες μετακινήσεις του πληθυσμού από τα παράλια προς το εσωτερικό, με περιορισμό του διαθέσιμου χώρου για ανθρώπινες δραστηριότητες και ιδιαίτερα την παραγωγή τροφής. Συγχρόνως, οι έρημοι θα αυξηθούν σε μέγεθος, περιορίζοντας ακόμα τον κατοικήσιμο χώρο και την παραγωγή. Εκείνο, όμως, που θα είναι καταστροφικό θα είναι ότι η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας θα μεταβάλει το κλίμα: πολύ ζεστά και μακρά σε διάρκεια καλοκαίρια και βαρείς χειμώνες με κατακλυσμιαίες και συνεχείς βροχές χωρίς ουσιαστικά φθινόπωρο και άνοιξη. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα με περιόδους καύσωνα, με περιόδους υγρασίας εναλλασσόμενες με περιόδους καταιγίδων, κατακλυσμιαίων βροχών, πλημμυρών κλπ. θα τείνουν να γίνουν μόνιμα, φαινόμενα. Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, παθογόνα μικρόβια θα μολύνουν όλο και περισσότερο τους ανθρώπους και οι επιδημίες κάθε μορφής θα αποδεκατίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων και το κόστος ιατρικής περίθαλψης από μολυσματικές ασθένειες συνεχώς θα αυξάνεται. Η βιοποικιλότητα, τα διάφορα είδη φυτών και ζώων δε θα μείνουν ανεπηρέαστα. Πολλά είδη θα εξαφανιστούν από τις ακραίες κλιματολογικές συνθήκες.
Αυτή η νέου τύπου ατομική βόμβα, δηλαδή το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» που συστηματικά προωθείται από τις ΗΠΑ, έχει κοινά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά με τα πυρηνικά όπλα. Με τα πυρηνικά όπλα προκαλείται ο θάνατος εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, σε μικρό χρονικό διάστημα από την πυρηνική έκρηξη, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» έχουμε θανάτους εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, αλλά σε βάθος χρόνου λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών, υψηλές θερμοκρασίες, πλημμύρες κλπ. Με τα πυρηνικά όπλα έχουμε μόλυνση των ανθρώπων, της τροφικής αλυσίδας και του περιβάλλοντος από τη ραδιενέργεια, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» έχουμε μόλυνση των ανθρώπων και του περιβάλλοντος από τα παθογόνα μικρόβια. Με τα πυρηνικά όπλα μπορεί να συμβεί μεταβολή του κλίματος, ο λεγόμενος «πυρηνικός χειμώνας», μεγάλες περίοδοι ψύχους και σκότους από το ραδιενεργό νέφος, με το«φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα συμβεί μεταβολή του κλίματος λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας. Με τα πυρηνικά όπλα μεγάλες περιοχές του πλανήτη θα παραμείνουν ακατοίκητες, λόγω ραδιενέργειας με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» μεγάλες περιοχές θα παραμείνουν ακατοίκητες, λόγω υψηλών θερμοκρασιών, κάλυψης των παραθαλάσσιων περιοχών από θάλασσα και δημιουργία ερήμων. Με τα «πυρηνικά όπλα» θα μολυνθούν οι υδροφόροι ορίζοντες με ραδιενέργεια με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα μολυνθούν οι υδροφόροι ορίζοντες από την αλμύρα της θάλασσας. Με τα «πυρηνικά όπλα» από το ραδιενεργό νέφος και τη ραδιενέργεια θα γεννιούνται παιδιά παραμορφωμένα, από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα γεννιούνται παιδιά παραμορφωμένα από χημικούς ρύπους προερχόμενους από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Με τα «πυρηνικά όπλα» έχουμε λόγω ραδιενέργειας αρνητικές επιδράσεις στα ζώα, στα φυτά και τους θαλάσσιους οργανισμούς, με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα προέλθουν λόγω των ακραίων φαινομένων και ζωογόνων ή φυτογόνων μικροοργανισμών μεγάλες καταστροφές στο ζωικό και φυτικό βασίλειο. Αυτές είναι μόνο μερικές αλλά χαρακτηριστικές ομοιότητες ανάμεσα στα δυο όπλα μαζικής καταστροφής. Εχουμε μόνο μία διαφορά. Με τα πυρηνικά τα πρώτα καταστροφικά αποτελέσματα γίνονται αμέσως ορατά, ενώ με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» τα καταστροφικά αποτελέσματα εμφανίζονται πολύ αργότερα από την έναρξή του. Στην ατομική βόμβα έχουμε μια αλυσιδωτή αντίδραση που οδηγεί στην ατομική έκρηξη και είναι ακαριαία, ενώ στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου» η αλυσιδωτή αντίδραση είναι αργή αλλά με τα ίδια, ίσως και χειρότερα, αποτελέσματα. Βέβαια τις μακρόχρονες επιπτώσεις από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» δε θα αποφύγουν ούτε οι Αμερικανοί.
Οσο είναι καιρός, όσο παρατηρούμε ότι ο πλανήτης καταστρέφεται από το νέο αυτό όπλο μαζικής καταστροφής, ας αγνοήσουμε τους Αμερικανούς στην καλοπέρασή τους και ας συσπειρωθούμε για τη σωτηρία του πλανήτη.

*Ο Ν. Κατσαρός είναι αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών και Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

 

Τρίτη 20 Φλεβάρη 2001
Σελίδα 24
ΔΙΕΘΝΗ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
ΟΗΕ: «Εκατομμύρια ανθρώπων θα καταδικαστούν σε πείνα»

Associated Press
Κοριτσάκι επαιτεί στην Καμπότζη. Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» θα καταδικάσει εκατομμύρια ανθρώπων σε πείνα, κατά την υπηρεσία του ΟΗΕ
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.-
Εκθεση υπηρεσίας, που υπάγεται στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αναφέρει ότι, λόγω του «φαινόμενου του θερμοκηπίου», τον αιώνα που διανύουμε εκατομμύρια ανθρώπων θα καταδικαστούν σε πείνα, αφού θα πληγεί η αγροτική παραγωγή και θα υπάρξει σαφής έλλειψη νερού. Κυρίως, η Ασία και η Αφρική θα πληγούν από μειώσεις της αγροτικής τους παραγωγής, ενώ Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία θα αντιμετωπίσουν προβλήματα λειψυδρίας.
Η έκθεση του Διακυβερνητικού Συντονιστικού Οργάνου για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change -IPCC), που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, τονίζει ακόμη ότι η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει περισσότερες πλημμύρες, ενώ η ανατολική ακτή των ΗΠΑ θα αντιμετωπίσει αύξηση του επιπέδου της θάλασσας και περισσότερες καταστροφικές θύελλες.
Η θερμοκρασία, σύμφωνα με το IPCC, θα αυξηθεί παγκόσμια σε αυτόν τον αιώνα ανάμεσα στους 1,4 και τους 5,8 βαθμούς Κελσίου, ενώ το επίπεδο της θάλασσας θα ανέβει κατά αρκετές δεκάδες εκατοστά.
Η έκθεση, που υπογράφουν κάπου 700 επιστήμονες, σημειώνει ορισμένες ενδείξεις, που θεωρεί «ανησυχητικές», όπως ότι η έκταση του πάγου στην Αρκτική Θάλασσα μειώθηκε κατά 10-15%, όπως και ο πάγος στη Θάλασσα της Ανταρκτικής υποχώρησε σημαντικά από τη δεκαετία του '50, ότι υπήρξε μετακίνηση των δασών της Αλάσκας προς βορρά λόγω αύξησης της θερμοκρασίας κ.ά. Επίσης σημειώνεται ότι οι παγκόσμιες οικονομικές απώλειες από τις φυσικές καταστροφές αυξήθηκαν από τα περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια, που ήταν ετησίως στη δεκαετία του '50, στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια το 1999. Ακόμη, το IPCC κάνει λόγο για επέκταση των ερήμων, αλλαγή των εποχών κ.ο.κ.

 

Σάββατο 8 Οχτώβρη 2005
Σελίδα 33
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Σενάρια και μέτρα για την αντιμετώπιση του θερμοκηπίου
Μέρος 5ο

Γρηγοριάδης Κώστας

Συνεχίζουμε σήμερα με το πέμπτο και τελευταίο μέρος των κειμένων μας για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ενα φαινόμενο εξαιρετικά σύνθετο και πολύπλοκο, οι επιπτώσεις του οποίου, αν δε ληφθούν άμεσα και σημαντικά μέτρα, θα αλλάξουν το τοπίο του πλανήτη. Πόσο ακριβώς; Κανένας δε γνωρίζει. Μόνο σενάρια υπάρχουν. Τα περισσότερα όμως είναι εφιαλτικά και είναι (θεωρητικά τουλάχιστον) απορίας άξιον, πώς και γιατί αφέθηκε να χαθεί τόσος πολύτιμος χρόνος. Και επίσης, γιατί έστω και στο παραπέντε δεν υπάρχει διεθνής κινητοποίηση. Επί της ουσίας δηλαδή, επειδή για το θεαθήναι οι σχεδιασμοί, οι διασκέψεις, οι αποφάσεις και τα μέτρα περισσεύουν...
Κλιματολόγοι, ΜΜΕ και αγορά
Τρεις είναι σχηματικά οι βασικές σχολές που έχουν διαμορφωθεί στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με την αντιμετώπιση του φαινομένου. Μια πολύ μικρή, είναι αλήθεια, ομάδα, με την υποστήριξη «σχολιαστών» των μέσων μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ), τα οποία συνδέονται ευθέως με συγκεκριμένα οικονομικά λόμπι, προσπαθεί να μας πείσει ότι η παγκόσμια θέρμανση δεν εγκυμονεί κινδύνους. Σύμφωνα με τις απόψεις που διατυπώνουν είναι η αβεβαιότητα του πότε, πώς και πόσο θα αλλάξει το κλίμα, αν εξακολουθήσουν να εκπέμπονται τα αέρια του θερμοκηπίου. Μια δεύτερη ομάδα στην οποία εκτός από κλιματολόγους συμμετέχουν και οικονομολόγοι επιμένει ότι η άμεση προτεραιότητα δεν είναι τα μέτρα για το θερμοκήπιο, αλλά η πύκνωση των προσπαθειών για συλλογή περισσότερων στοιχείων. Επειδή τα σενάρια με το κλίμα, όπως υποστηρίζουν, δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια την εξέλιξη της υπάρχουσας κατάστασης, γι' αυτό χρειάζεται συστηματικότερη έρευνα κι όχι να δαπανηθούν υπέρογκα ποσά για τη μείωση των ορυκτών καυσίμων και την αναδάσωση, τα οποία θα συμβάλουν σε μια παγκόσμια οικονομική αποσταθεροποίηση! Η ρομφαία της οικονομικής κρίσης για να μη γίνει τίποτα, πέρα από το να διατεθούν επιπλέον πόροι για την έρευνα.
Η τρίτη σχολή
Μια τρίτη ομάδα επιστημόνων απαντώντας στις προηγούμενες θέσεις επισημαίνει ότι η αύξηση των δαπανών για την έρευνα επί της ουσίας δε θα επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα, επειδή τα συστήματα του παγκόσμιου κλίματος είναι ιδιαίτερα πολύπλοκα. Δεν μπορούμε να αναμένουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, που για ορισμένους από αυτούς θα εμφανιστεί σε είκοσι χρόνια και η διάρκειά της θα ξεπεράσει τα εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια, για να πάρουμε μέτρα. Η ενεργειακή αποδοτικότητα, η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμους πόρους και η φραγή της αποψίλωσης των δασών και η μαζική αναδάσωση κατόπιν εορτής, θα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας μαζικής οικολογικής καταστροφής, την αύξηση των πληθυσμιακών ομάδων που θα πληγούν ανεπανόρθωτα και τη δημιουργία οικονομικού και κοινωνικού χάους. Επιμένουν να ακολουθήσουμε την αρχή της προφύλαξης λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα, πριν τα περιβαλλοντικά προβλήματα γίνουν μη αναστρέψιμα.
Τα σενάρια της προηγούμενης δεκαετίας
Σημαντικοί επιστήμονες υποστήριξαν ότι μέχρι το 2000 θα έπρεπε να υπάρξει μείωση των ορυκτών καυσίμων κατά 20%, μέχρι το 2010 κατά 50% και μέχρι το 2030 κατά 80%. Ο πρώτος στόχος όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε, αλλά είχαμε αύξηση των εκπομπών και, όπως όλα δείχνουν, το ίδιο θα συμβεί με το δεύτερο στόχο. Δεν αμφιβάλουμε και για την τύχη του τρίτου, εκτός κι αν υπάρξουν τέτοιες ανατροπές (στους συσχετισμούς δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο} και επιβληθούν άλλες πολιτικές. Είναι ενδιαφέρον, ότι αν μέχρι το 2000 είχε επιτευχθεί ο στόχος τα κλιματικά μοντέλα, που έχουμε στη διάθεσή μας, έδειξαν ότι η παγκόσμια θερμοκρασία θα εξακολουθούσε να αυξάνεται μέχρι το 2025, λόγω της φύσης των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Μια μελέτη που είδε το φως της δημοσιότητας πριν λίγα χρόνια κατέληγε, ότι μόνο στις ΗΠΑ μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα το ετήσιο κόστος από το συγκεκριμένο πρόβλημα θα είναι 60 δισ. δολάρια και 340 δισ. αν οι εκπομπές των αερίων εξακολουθήσουν να αυξάνονται. Αν η καθυστέρηση της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας είναι δαπανηρή, η καθυστέρηση της λήψης μέτρων θα είναι καταστροφική.
Μεγαλύτερη αποδοτικότητα ενέργειας και αναδάσωση
Η στόχευση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ο περιορισμός στα ορυκτά καύσιμα θα μειώσει τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα. Η γενικευμένη χρήση λ.χ. του φυσικού αερίου θα συμβάλει σημαντικά, αλλά μέσα σ' ένα χρονικό ορίζοντα 30-40 χρόνων, με δεδομένο ότι και η χρήση του φυσικού αέριου εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα, αλλά μόνο στο μισό, ανά μονάδα ενέργειας, σε σύγκριση με το πετρέλαιο. Το ζητούμενο όμως είναι η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η χρήση φιλικών πηγών όπως λ.χ. η ηλιακή, η αιολική κ.ά. Αυτό που μπορεί με μεγαλύτερη σχετικά ευκολία να γίνει είναι το σταμάτημα της παρατηρούμενης αποδάσωσης και κυρίως στα «δάση βροχής» και οι αγροτοκαλλιέργειες με οικολογικούς τρόπους που θα μειώσουν τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και παράλληλα θα συμβάλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Να συμπληρώσουμε επίσης και το δημογραφικό ζήτημα και πώς αυτό ανατροφοδοτεί το πρόβλημα. Αν για παράδειγμα μειωθεί η κατά κεφαλή κατανάλωση της ενέργειας στο μισό και διπλασιαστεί ο παγκόσμιος πληθυσμός, θα βρεθούμε πάλι στα ίδια επίπεδα.
Το ζήτημα με τις αναπτυσσόμενες χώρες
Το ενεργειακό μοντέλο του πλούσιου Βορρά μεταφέρθηκε (βιαίως) στις χώρες του Νότου και στις αναδυόμενες οικονομίες, οι οποίες σαφώς και δικαιούνται να αναπτυχθούν και να μην παραμείνουν στη φτώχεια. Είναι βέβαιο ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει «να πληρώσουν τα σπασμένα» μιας άναρχης και καταστροφικής για τον πλανήτη ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών. Οι εντυπωσιακοί ρυθμοί ανάπτυξης λ.χ. της Κίνας είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου κατά 62% τη δεκαετία του ενενήντα. Αν οι ρυθμοί αυτοί εξακολουθήσουν, τότε μέχρι το 2025 θα ξεπεράσουν τις εκπομπές των ΗΠΑ, που αποτελεί το μεγαλύτερο ρυπαντή του πλανήτη κατέχοντας το 25% του συνόλου των εκπομπών του διοξειδίου. Μια άλλη διάσταση που αφορά τις χώρες του Νότου σχετίζεται με την αποψίλωση των δασών και την πληθυσμιακή έκρηξη. Η επίλυση των δυο αυτών ζητημάτων δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με τη γενναία υποστήριξη του Βορρά, ο οποίος έχει καταληστεύσει ή πιο ορθά λεηλατήσει τις χώρες αυτές. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να απαιτηθεί από τις χώρες αυτές να αναλάβουν το οποιοδήποτε κόστος με μέτρα που θα επιδεινώσουν ακόμα περισσότερο την υπάρχουσα εκεί κατάσταση. Ενα παγκόσμιο πρόγραμμα αναδάσωσης, εκτός από τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου θα συνέβαλε σημαντικά και στη μείωση της διάβρωσης των εδαφών, ένα άλλο μεν περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά εξίσου σημαντικό. Και αναφερόμαστε για παγκόσμιο πρόγραμμα αναδάσωσης, επειδή για να εξισορροπηθούν οι εκπομπές από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, με βάση τα σημερινά δεδομένα, πρέπει ο κάθε κάτοικος του πλανήτη να φυτεύει περίπου χίλια δέντρα το χρόνο!
Πόσο εφικτή είναι μια πολιτική αποτροπής
Οι δαπάνες που απαιτούνται για τη μείωση των εκπομπών μπορεί να φαντάζουν τεράστιες, αλλά είναι εφικτή η διάθεσή τους αν σκεφτούμε ότι οι ΗΠΑ σπατάλησαν από το 1945 και μετά 12 τρισ. δολάρια για την προστασία από την «πιθανή» απειλή ενός πυρηνικού πολέμου, χωρίς να συνυπολογίζουμε τις αστρονομικές δαπάνες για την έρευνα και την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Για τη χώρα αυτή, τέσσερις διαφορετικές ομάδες επιστημόνων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μείωση των εκπομπών σε ποσοστό 70% μέχρι το 2030 απαιτούνται 2,7 τρισ. δολάρια, αλλά θα εξοικονομηθούν για τους καταναλωτές και τη βιομηχανία 5 τρισ. δολάρια από τους λογαριασμούς καυσίμων και ηλεκτροδότησης! Βέβαια, μια τέτοια συζήτηση αφορά άλλου τύπου κοινωνίες, με διαφορετικό οικονομικό σύστημα. Στη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς τα πάντα κινούνται με γνώμονα το γρήγορο κέρδος και καμία παράμετρος, ακόμα και η ανθρώπινη, δε λαμβάνεται υπόψη. Χρέος μας πέρα από την ενημέρωση και την καταγγελία της επικινδυνότητας της υπάρχουσας κατάστασης, η ενδυνάμωση του κινήματος και η ανατροπή ενός σάπιου συστήματος, που έχει ναρκοθετήσει το Αύριο του πλανήτη.

 

 

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ – Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ
Κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, δισεκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας, φυσικό αέριο) καθώς και άλλων αερίων, όπως το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου, απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα αλλάζοντας τη σύσταση των αερίων που παρέμενε σταθερή για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Η ανατροπή αυτή αναμένεται να αλλάξει δραστικά το κλίμα τις ερχόμενες δεκαετίες.
Η αλλαγή του κλίματος αμφισβητήθηκε στο παρελθόν και σε οποιεσδήποτε προσπάθειες για την έγκαιρη αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού αντέδρασαν λόμπι ισχυρών συμφερόντων. Πλέον όμως αυτή η πραγματικότητα είναι αδιαμφισβήτητη. Ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, τυφώνες και καύσωνες, το λιώσιμο μεγάλου ποσοστού των αιώνιων πάγων μέσα σε μερικές δεκαετίες και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης είναι αδιαμφισβήτητες, δυστυχώς, αποδείξεις για ένα φαινόμενο που είναι ήδη πραγματικότητα.
Ζωντανές είναι ακόμη οι εικόνες από τις επιπτώσεις των τυφώνων Ρίτα και Κατρίνα, που σάρωσαν πρόσφατα την Αμερική, σκοτώνοντας και ξεσπιτώνοντας χιλιάδες ανθρώπους. Το καλοκαίρι του 2003, καύσωνες σκότωσαν 18-23.000 ανθρώπους στην Ευρώπη, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, πυρκαγιές σαρώσανε τα τελευταία χρόνια στην Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία, πλημμύρες και καταρρακτώδεις βροχές πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Την τελευταία δεκαετία, εκδηλώθηκαν τρεις φορές περισσότερες φυσικές καταστροφές - κυρίως πλημμύρες και τυφώνες - στον κόσμο από ότι στην δεκαετία του '60, ενώ τετραπλασιάστηκε το κόστος των καταστροφών από παρόμοια φαινόμενα.
Σύμφωνα με το πόρισμα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC, ένα σώμα χιλιάδων επιστημόνων που έχει συσταθεί από τα Ηνωμένα Έθνη και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό), η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του πλανήτη αναμένεται να αυξηθεί από 1,4 έως 5,8 βαθμούς Κελσίου ως το 2100 αν συνεχίσει η εξάρτηση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα. Μία άλλη έρευνα προβλέπει ότι το ένα τρίτο των ζωντανών οργανισμών πάνω στην γη θα εξαφανιστεί μέχρι το 2050 καθώς πολλοί από αυτούς δε θα μπορέσουν να προσαρμοστούν σε τόσο γρήγορα μεταβαλλόμενες συνθήκες. Ήδη έχει καταγραφεί αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 0,6 βαθμούς, ενώ στην Ευρώπη η μέση θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 0,9 βαθμούς Κελσίου.
16 Φεβρουαρίου 2005 ενεργοποιήθηκε το Πρωτόκολλο του Κιότο, το οποίο σημειωτέον είχε συλληφθεί στις 11 Δεκεμβρίου 1997 στο Κιότο της Ιαπωνίας.
Τον χρόνο που πέρασε η κατανάλωση ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε για άλλη μία χρονιά και η εγγυημένη πρόβλεψη είναι ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται.
Προφανώς, αυξήθηκαν κι οι εκπομπές των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ας θυμηθούμε ότι οι 157 χώρες που το έχουν υπογράψει δεσμεύονται να μειώσουν έως το 2012, τις εκπομπές των 6 Αερίων του Θερμοκηπίου (προεξέχοντος του διοξειδίου του άνθρακα), κατά 5,2% από τα επίπεδα του 1990 και μην ξεχνάτε ότι οι ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη σε απόλυτα νούμερα (περίπου 25% του συνόλου), η Αυστραλία, πρώτη στον κόσμο σε κατά κεφαλή ρύπανση, και οι ραγδαία ανερχόμενοι ρυπαντές Κίνα και Ινδίa, δεν δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο, ενώ οι επιστήμονες εκτιμούν ότι απαιτείται μείωση των Αερίων του Θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 60%.
Έτσι ο χρόνος που πέρασε,
• Το 2005 ήταν η πιο ζεστή χρονιά από τότε που φυλάσσονται αρχεία.
• Η συγκέντρωση του Διοξείδιου του Άνθρακα ήταν η υψηλότερη των τελευταίων 625,000 ετών.
• Η ερημοποίηση περιοχών της Αφρικής προχώρησε περαιτέρω
• Η στάθμη των ωκεανών ανέβηκε κατά 2,6 χιλιοστά ενώ ο ρυθμός ανόδου αυξάνει και αυτός. Μάλιστα, οι κάτοικοι των νησιών Carteret, στο Νότιο Ειρηνικό, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους εξαιτίας της ανόδου.
• Περισσότεροι και πιο ισχυροί τυφώνες σάρωσαν την Αμερική
• Οι παγετώνες στη Γροιλανδία λιώνουν και ολισθαίνουν προς τη θάλασσα, όπως συμβαίνει από καιρό σε όλους τους παγετώνες απανταχού του πλανήτη, ενώ το ίδιο συμβαίνει και στη Δ. Ανταρκτική.
• Ακόμη περισσότερα είδη προστέθηκαν στην λίστα των επικίνδυνων για αφανισμό ειδών.

Ο φετινός χειμώνας στην Ευρώπη συνοδεύτηκε από ακραία καιρικά φαινόμενα με δριμύ ψύχος και ισχυρές χιονοπτώσεις. Μια νέα έκθεση του WWF αναφέρει ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να αυξηθούν τέτοια φαινόμενα στο μέλλον ως αποτέλεσμα των κλιματικών αλλαγών, εκτός αν μειωθούν δραστικά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα.
Η έκθεση «Θυελλώδης Ευρώπη» δείχνει ότι η Μ. Βρετανία θα επηρεαστεί περισσότερο από τη χειροτέρευση των καιρικών συνθηκών κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Στη χώρα αυτή ο αριθμός των καταιγίδων θα αυξηθεί κατά 25% μέχρι το τέλος του αιώνα, ενώ η μέγιστη ταχύτητα του ανέμου θα παρουσιάσει αύξηση της τάξης του 8-16%.
Η παγκόσμια περιβαλλοντική οργάνωση αναφέρει επίσης ότι η χειροτέρευση των καιρικών συνθηκών το χειμώνα, θα επιφέρει μεγάλες ζημιές και οικονομικές απώλειες. Κάθε καταιγίδα που χτυπούσε τη Μ. Βρετανία τις δεκαετίες ’80 και ’90 κόστιζε από 200 εκ. έως 2 δις €.
Η Ολλανδία θα είναι η αμέσως επόμενη χώρα που θα αντιμετωπίσει δραματική αύξηση των θυελλών. Η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων είναι πιθανό να αυξηθεί κατά 2-15%. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι αύξηση της τάξης του 6% θα πενταπλασιάσει τις ετήσιες ζημιές, προκαλώντας απώλειες σχεδόν 100 εκ €.
Ο αριθμός των καταιγίδων στην Γαλλία θα αυξηθούν επίσης από 10-20% μέχρι το τέλος του αιώνα. Το επίκεντρο της αύξησης των θυελλών θα βρίσκεται στο βόρειο μέρος της χώρας, όπου η ταχύτητα του ανέμου θα αυξηθεί κατά 16%, ενώ ο αριθμός των ημερών με εξαιρετικά δυνατούς ανέμους θα αυξηθεί κατά 25-50%.
“Ένας επικίνδυνος άνεμος πνέει πάνω από την Ευρώπη,” αναφέρει ο Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής του WWF Ελλάς. “Θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη αυτήν την απειλή προχωρώντας άμεσα στη λήψη μέτρων, αν δε θέλουμε να βιώσουμε ανεπανόρθωτες καταστροφές. Ο μύθος ότι η Ελλάδα δε θα επηρεαστεί από τέτοιου είδους φαινόμενα απλά δεν ισχύει. Οι κλιματικές αλλαγές μας επηρεάζουν όλους».
Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι ο τομέας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ευθύνεται για ένα πολύ μεγάλο μέρος των κλιματικών αλλαγών και της εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως ευθύνεται για το 37% των εκπομπών CO2, κυρίως εξαιτίας της καύσης ορυκτών καυσίμων, όπως ο λιγνίτης. Μάλιστα, η ηλεκτροπαραγωγή στη χώρα μας ευθύνεται για το 52% των ολικών εκπομπών CO2. Επιπλέον, κάθε κάτοικος της Ελλάδας παράγει σχεδόν 9 τόνους CO2 κάθε χρόνο, σχεδόν 10% πιο πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. Αναλογιστείτε ότι αυτό το νούμερο είναι σχεδόν 22 φορές μεγαλύτερο από τον όγκο των απορριμμάτων που κάθε Έλληνας παράγει ετησίως.
“Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα πρέπει να περικόψουν τις εκπομπές CO2 και να προβούν σε αλλαγές για την ηλεκτροπαραγωγή. Επιπλέον, τα όρια εκπομπών CO2 στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων θα πρέπει να ισχυροποιηθούν, γιατί διαφορετικά οι θύελλες θα χτυπήσουν την Ευρώπη πιο δυνατά από ποτέ”, καταλήγει ο Δημήτρης Καραβέλλας

Ο κίνδυνος από τις πλημμύρες θα μειωθεί αν δουλέψουμε μαζί με τη φύση και όχι ενάντια σε αυτή.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε ισχύ μια νέα Οδηγία σχετικά με τη Διαχείριση του Κινδύνου από Πλημμύρες, το WWF ζητά τα παθήματα από τις επαναλαμβανόμενες και καταστροφικές πλημμύρες στην Ευρώπη να γίνουν μαθήματα.
Καθώς υπολογίζεται ότι μόνο το 20% των φυσικών πλημμυρικών πεδιάδων της Ευρώπης είναι ακόμη λειτουργικό, και άρα σε θέση να αποθηκεύσει νερό, η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση δηλώνει ότι η μόνη βιώσιμη λύση προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος από επιπλέον καταστροφικές πλημμύρες είναι να δουλέψουμε μαζί με τη φύση αντί να της εναντιωνόμαστε.
Περιοχές της Ευρώπης πλημμύρισαν για άλλη μια φορά το καλοκαίρι του 2005 και ιδιαίτερα στις Άλπεις και στον Κάτω Δούναβη. Οι πλημμύρες είναι φυσικά φαινόμενα που δεν μπορούν να προληφθούν, όμως η συχνότητα και η έντασή τους αυξάνεται λόγω της θέρμανσης του πλανήτη και της αλλαγής του κλίματος. Παρόλα αυτά, οι καταστροφές που προκαλούν μπορούν να περιοριστούν. Οι παραδοσιακές πάντως μηχανικές λύσεις αντιπλημμυρικής προστασίας αποδεικνύεται ότι δεν αποδίδουν αν δεν συμπληρωθούν με επιπλέον μέτρα.
«Τα τελευταία συμβάντα δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε πλημμύρες τέτοιου μεγέθους αποκλειστικά με τεχνικά μέσα» λεει η Tatjana Brombach, από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για τις Άλπεις του WWF. «Το χτίσιμο σε περιοχές εκτεθειμένες σε πλημμύρες απλώς αυξάνει το κίνδυνο από μελλοντικές πλημμύρες. Ακόμη και καινούρια αντιπλημμυρικά έργα, όπως το φράγμα Pflach στην Αυστρία που έσπασε το φετινό καλοκαίρι, αποδεικνύονται ανησυχητικά ευάλωτα. Η μόνη μακροπρόθεσμη λύση είναι να επανεξετάσουμε την αξία της φύσης προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις καταρρακτώδεις βροχές».
Η χέρσος και το νερό παίζουν ένα «φυσικό» ρόλο στη διαχείριση του κινδύνου από τις πλημμύρες συγκρατώντας, για παράδειγμα, το νερό σε πλημμυρικές πεδιάδες και υγρότοπους. Οι περιοχές αυτές μπορούν να λειτουργήσουν ως σφουγγάρια, απορροφώντας και συγκρατώντας το επιπλέον νερό και απελευθερώνοντας το σταδιακά στη συνέχεια. Όμως οι πλημμυρικές πεδιάδες και οι υγρότοποι δεν μπορούν πλέον να παίξουν αυτό το ρόλο καθώς είναι κατακερματισμένοι, έχουν αποξηρανθεί και συχνά χρησιμοποιούνται εντατικά από τους ανθρώπους. Οι πλατιές κοίτες των ποταμών μπορούν να συγκρατήσουν μεγάλες ποσότητες νερού, τα ποτάμια είναι όμως πλέον στενότερα καθώς έχουν ευθυγραμμιστεί και μετατραπεί σε κανάλια. Έτσι, οι συνέπειες μιας πλημμύρας μεγεθύνονται καθώς το νερό δε βρίσκει διέξοδο, ξεχειλίζει πάνω από τις τεχνητές όχθες και/ή σπάει τα αναχώματα προκαλώντας τεράστιες καταστροφές.
Επί χρόνια, το WWF καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη να αλλάξουν τη στρατηγική τους για τη διαχείριση του κινδύνου από τις πλημμύρες και να δουλέψουν με τη φύση. Η ΕΕ έχει ήδη νόμους που θα μπορούσαν να προωθήσουν το μετριασμό των επιπτώσεων από τις πλημμύρες με φυσικό τρόπο, και ιδιαίτερα την Οδηγία-πλαίσιο για το Νερό (2000/60/ΕΕ). Η εφαρμογή της Οδηγίας απαιτεί την κοινή διαχείριση της χέρσου και των υδάτων σε μια λεκάνη απορροής, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών περιοχών, ώστε να βελτιώσουν την οικολογική τους κατάσταση. Αυτό θα απαιτούσε τη βελτίωση των χρήσεων γης και της διαχείρισης των δασών παρέχοντας περισσότερο χώρο στα ποτάμια και αποκαθιστώντας τη λειτουργικότητα των υγρότοπων στα ανάντι και των πεδιάδων στα κατάντι, απαλύνοντας τελικά τις πλημμύρες.
Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναπτύσσει μια Οδηγία που ασχολείται συγκεκριμένα με τον κίνδυνο από πλημμύρες. Όμως ο φυσικός τρόπος ελέγχου των πλημμύρων δε θα προωθηθεί αν τα νέα μέτρα πρόληψης δεν ενσωματωθούν στα σχέδια διαχείρισης που απαιτεί η Οδηγία-πλαίσιο για το Νερό για τις λεκάνες απορροής. Δυστυχώς τα προπαρασκευαστικά κείμενα δείχνουν ότι αυτός ο βαθμός ενσωμάτωσης ανάμεσα στις δύο Οδηγίες δεν προβλέπεται, δεν είναι συμβατά ούτε καν τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής τους.
Σημειώσεις
· Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από το 1998 οι πλημμύρες σε όλη την Ευρώπη έχουν προκαλέσει το θάνατο 700 ατόμων, τον εκτοπισμό περίπου μισού εκατομμυρίου ανθρώπων, και έχουν στοιχίσει πάνω από 25 δις ευρώ σε ασφαλισμένες οικονομικές απώλειες. Τα νούμερα αυτά δεν περιλαμβάνουν τις απώλειες και τις ζημίες από τις πρόσφατες πλημμύρες που έπληξαν περιοχές της Αυστρίας, της Βουλγαρίας, της Γερμανίας, της Ρουμανίας και της Ελβετίας..
· Η Οδηγία-πλαίσιο για το Νερό είναι σε ισχύ από το 2000 και στοχεύει στην προστασία όλων των ευρωπαϊκών υδάτων (εσωτερικά επιφανειακά νερά, estuaries, παράκτια και υπόγεια ύδατα). Σύμφωνα με την Οδηγία, τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να προλάβουν την περαιτέρω επιδείνωση, να ενδυναμώσουν και να αποκαταστήσουν την κατάσταση των υδάτινων οικοσυστημάτων καθώς και των χερσαίων οικοσυστημάτων που βασίζονται άμεσα σε υδατικά οικοσυστήματα. Ο στόχος είναι η βελτίωση των υφιστάμενων και μη βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης των υδάτων, ώστε να επιτευχθεί «καλή οικολογική και χημική κατάσταση» μέχρι το 2015. Από το 2000, η Ελλάδα μαζί με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλείται να εφαρμόσει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για το νερό, η οποία θέτει ως αδιαπραγμάτευτο στόχο την καλή οικολογική ποιότητα όλων των υδάτινων σωμάτων και την αντιστροφή φαινομένων ρύπανσης προτάσσοντας τη διαχείριση στο επίπεδο της λεκάνης απορροής.

Δράση τώρα!
Το Πρωτόκολλο του Κιότο είναι ίσως ένα βήμα εμπρός, αλλά υπάρχει δρόμος να διανύσουμε έως ότου κερδίσουμε τη μάχη ενάντια στην υπερθέρμανση του πλανήτη”.
Το 2006 είναι μια κρίσιμη χρονιά ώστε να ενισχυθούν οι προσπάθειες για καθαρή ενέργεια και έλεγχο της κλιματικής αλλαγής. Μέσα στον Μάιο έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβερνήσεων για περαιτέρω μείωση –μετά το 2012- των εκπομπών θερμοκηπίου, βάσει του Σχεδίου Δράσης του Μόντρεαλ.
Το καλοκαίρι, η Σύνοδος των G8 στην Αγ. Πετρούπολη θα ασχοληθεί με την ενεργειακή ασφάλεια. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προτείνουν στρατηγικές και κίνητρα για τη μετάβαση προς ‘πράσινη ενέργεια’ (χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και συγκεκριμένες δράσεις για ενεργειακή αποδοτικότητα. Το Νοέμβριο, στη Διεθνή Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή που θα πραγματοποιηθεί στο Ναϊρόμπι, θα δούμε κατά πόσο οι κυβερνήσεις είναι διατεθειμένες να εφαρμόσουν το Σχέδιο Δράσης του Μόντρεαλ.
Η Διάσκεψη του Μόντρεαλ (9/12/2005) έθεσε τις κατευθύνσεις για μείωση της κλιματικής ρύπανσης και σχεδίασε μειώσεις των εκπομπών. Τώρα θα πρέπει να διασφαλίσουμε, ότι οι κυβερνήσεις και οι βιομηχανίες θα αναλάβουν την ευθύνη των δεσμεύσεων τους και θα προχωρήσουν στις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις. Ο χρόνος εξαντλείται.
Το WWF πιστεύει ακράδαντα ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όπως ο ήλιος, ο αέρας, η γεωθερμία, η βιομάζα θα πρέπει να βρεθούν στο κέντρο μιας διεθνούς προσπάθειας που θα επιδιώξει ταυτόχρονα και τη μέγιστη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και εξοικονόμησης. Έτσι, η κατανάλωση ενέργειας στην Ευρώπη θα μπορούσε με κατάλληλα μέτρα να περιοριστεί κατά 1/3 απλά και μόνο με δράσεις εξοικονόμησης.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της παγκόσμιας θέρμανσης με μικρές αλλαγές στην καθημερινή τους ζωή, τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ξεκινώντας τη Δευτέρα εκστρατεία ευαισθητοποίησης κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου, με τίτλο «Η αλλαγή του κλίματος εξαρτάται από σένα».
Η κατανάλωση ενέργειας από τα νοικοκυριά αντιστοιχεί περίπου στο 16% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ, ενώ τα ΙΧ ευθύνονται για 10% επιπλέον. Συνολικά, κάθε Ευρωπαίος πολίτης ευθύνεται για την έκλυση 11 τόνων αερίων θερμοκηπίου (κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) ετησίως.
Με τη μείωση της θέρμανσης κατά μόλις 1 βαθμό Κελσίου, εξοικονομείται το 10% της ενέργειας που χρησιμοποιείται για θέρμανση, ενώ με την αποφυγή της κατάστασης «αναμονής» των συσκευών τηλεόρασης, στερεοφωνικών συγκροτημάτων και υπολογιστών, εξοικονομείται ακόμα 10% της ενέργειας. Επίσης, η εκτύπωση και στις δύο πλευρές του χαρτιού μειώνει την κατανάλωση χαρτιού κατά το 50% της κατανάλωσης χαρτιού.
Οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν όχι μόνο τις ιδιωτικές εκπομπές αερίων, αλλά και τις εκπομπές της βιομηχανίας, μειώνοντας τα απόβλητά τους και εξασφαλίζοντας την ανακύκλωσή τους, σημειώνει η Επιτροπή. Για παράδειγμα, το κόστος της ενέργειας για την ανακύκλωση ενός κουτιού αλουμινίου είναι δέκα φορές μικρότερο απ' ό,τι για την παραγωγή ενός νέου. Επιπλέον, οι πολίτες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της κατανάλωσης άνθρακα, αυξάνοντας τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, το 61% των συνολικών εκπομπών στην ΕΕ προέρχεται από την παραγωγή και χρήση ενέργειας και το 21% από τις μεταφορές. Και στις δύο περιπτώσεις χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα (άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο), που κατά την καύση τους εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα. Επίσης, τα νοικοκυριά χρησιμοποιούν περίπου το ένα τρίτο της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ, ενώ τα ιδιωτικά αυτοκίνητα ευθύνονται για το 50% των εκπομπών που σχετίζονται με τις μεταφορές.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, ο προϋπολογισμός της εκστρατείας ανέρχεται σε 4,7 εκατ. ευρώ και θα πραγματοποιηθεί σε τρεις φάσεις, τον Ιούνιο, το Σεπτέμβριο και το Νοέμβριο του 2006, σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η προβολή της θα γίνει μέσα από έντυπες, τηλεοπτικές και υπαίθριες διαφημίσεις και μέσα από το διαδίκτυο.
«Άλλαξε συνήθειες», «ανακύκλωσε», «περπάτα», «κλείσε τον διακόπτη» είναι τα μηνύματα που θα προβάλουν υπαίθριες γιγαντοαφίσες στις ευρωπαϊκές πόλεις, ενώ δημοφιλή αγάλματα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το «Μάνεκεν Πις», έμβλημα των Βρυξελλών, αγάλματα του συνθέτη Γιόχαν Στράους στη Βιέννη και πολλά άλλα, θα «φορούν» μπλουζάκια με τα μηνύματα της εκστρατείας.
Σύμφωνα με την Ατζέντα 21 (1992), το Πρωτόκολλο του Κιότο (1996), το Σχέδιο Εφαρμογών του Γιοχάνεσμπουργκ (2002) αλλά και με το Εθνικό Πρόγραμμα για τις Κλιματικές Αλλαγές (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2002) πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο προς την κατεύθυνση αλλαγών των υφιστάμενων πολιτικών επιλογών, των μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης αλλά και του τρόπου ζωής των πολιτών. Ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση και μια αποτελεσματική πολιτική προστασίας του κλίματος προϋποθέτει και απαιτεί ενημερωμένους, ευαισθητοποιημένους και ενεργούς πολίτες σε θέματα που αφορούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τις αρνητικές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών και την εξοικονόμηση ενέργειας.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
Από τη μακρινή Αρκτική, στην κοντινή μας Μεσόγειο και την Αμερική του κ. Μπους
Δημοσίευμα του Ριζοσπάστη στις 3-12-2005


Γρηγοριάδης Κώστας
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα η στερεοτυπική εικόνα που υπήρχε στις αντιλήψεις των περισσότερων πολιτών ήταν ότι η Γη είναι μεγάλος πλανήτης, άρα όλα όσα συνέβαιναν σε μακρινές περιοχές ελάχιστα επηρέαζαν τα του οίκου μας. Η συνειδητοποίηση της επικινδυνότητας των περιβαλλοντικών προβλημάτων και η κρισιμότητα της υπάρχουσας κατάστασης σταδιακά αποδόμησε την εικόνα αυτή. Ολο και μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες γνωρίζουν ότι βρισκόμαστε ίσως σε μια οριακή κατάσταση για το μέλλον του πλανήτη. Το ενδιαφέρον, έτσι, για όσα συμβαίνουν σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη της γης είναι μεγάλο, παρά τις συστηματικές προσπάθειες των ΜΜΕ να τα εξαφανίσουν από τις συχνότητές τους. Σήμερα, ευτυχώς, οι πηγές πληροφόρησης αυξήθηκαν. Εντυπα της Αριστεράς και ριζοσπαστικοί δικτυακοί τόποι γυρίζουν τις πλάτες τους στο φτηνό εντυπωσιασμό και στην τηλε-κατευθυνόμενη πλύση εγκεφάλου αναδεικνύοντας (και) τα οικολογικά ζητήματα στις ορθές τους διαστάσεις.
Ακόμα και στην Αρκτική
Αν κάποιος πριν από μερικά χρόνια υποστήριζε ότι στα παγωμένα εδάφη της Αρκτικής μπορεί να υπάρχουν στοιχεία χημικής μόλυνσης, στην καλύτερη περίπτωση θα χλευαζόταν και στη χειρότερη θα είχε εξασφαλίσει κάρτα εισόδου για κάποιο ψυχιατρείο. Κι όμως πριν από μερικούς μήνες η Εκθεση («The tip of the iceberg: Chemical Contamination in the Arctic») της διεθνούς οργάνωσης WWF υποστηρίζε ότι εντοπίστηκαν χημικά στην Αρκτική που ποτέ δεν είχαν χρησιμοποιηθεί και πολύ περισσότερο παραχθεί. Η Αρκτική κινδυνεύει να μετατραπεί σ' ένα τεράστιο δοχείο χημικών απορριμμάτων. Μέσω, κυρίως, του αέρα, των ωκεάνιων ρευμάτων και των αποδημητικών ειδών της ιχθυοπανίδας και της ορνιθοπανίδας μεταφέρονται γεωργικές και βιομηχανικές χημικές ουσίες από τεράστιες αποστάσεις. Σύμφωνα, με την Εκθεση πάντα, η είσοδος ενός ρυπαντή στις αρκτικές περιοχές, παγιδεύεται στους πάγους και μπορεί να παραμείνει επί χρόνια. Το ανησυχητικό είναι ότι εκτός από τη νέα γενιά χημικών έχουν εντοπιστεί και χημικές ουσίες που η χρήση τους έχει απαγορευτεί εδώ και είκοσι χρόνια τουλάχιστον. Στα βόρεια αρκτικά σύνορα του Καναδά και της Νορβηγίας, σε πολικές αρκούδες, ανιχνεύτηκαν PCBs και DDT που επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό τους σύστημα και την αναπαραγωγική τους ικανότητα. Το λίπος των φαλαινών, των αρκούδων και των φώκιων έχει την ιδιότητα να συσσωρεύει μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών - μέσω της τροφικής αλυσίδας - θέτοντας τους πληθυσμούς τους σε μεγάλο κίνδυνο. Απαγορευμένα χημικά ανιχνεύτηκαν επίσης σε ιχθυοπληθυσμούς της Αρκτικής, περιπλέκοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Ενα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα είναι το κράμα παλιών και νέων χημικών ουσιών στην εύθραυστη οικολογική ισορροπία της Αρκτικής. Αν δε ληφθούν άμεσα σοβαρά μέτρα η περιοχή δε θα περιμένει το φαινόμενο του θερμοκηπίου για να καταστραφεί. Θα το έχουν προλάβει τα χημικά...
Μεσόγειος SOS
Η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα και βρέχει με τα νερά της περισσότερες από είκοσι χώρες. Οι κίνδυνοι που την απειλούν, και έχουν επισημανθεί εδώ και πολλά χρόνια, παραμένουν. Πρόσφατη Εκθεση της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος της ΕΕ επισημαίνει τα περιβαλλοντικά προβλήματα 21 χωρών που επηρεάζουν τη Λεκάνη της Μεσογείου, αλλά για μια ακόμα φορά σε ρόλο Ποντίου Πιλάτου νίπτει τας χείρας της αρκούμενη σε απλά ευχολόγια. Αν δεν κάνουμε, όμως, λάθος την αποκλειστική αρμοδιότητα της «παροχής ευχών» διαθέτει ο πάπας, ο οποίος βρίσκεται στο Βατικανό κι όχι στις Βρυξέλλες... Δεν αναφέρουμε τον πατριάρχη, γιατί κατοικοεδρεύει σε χώρα που δεν είναι μέλος του ευρωπαϊκού κλαμπ, και τα ευχολόγιά του δε διαθέτουν το απαιτούμενο ISO. Ας παρακάμψουμε όμως τους ρασοφόρους και ας επανέλθουμε στη Μεσόγειο. Στην παράκτια ζώνη της υπάρχουν περίπου 600 πόλεις με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Από αυτές μόνο οι 400 διαθέτουν βιολογικούς καθαρισμούς. Αυτό σημαίνει ότι τεράστιες ποσότητες λυμάτων καταλήγουν καθημερινά στο βυθό προξενώντας σημαντικές καταστροφές στα υποθαλάσσια οικοσυστήματα. Καθόλου άσχετος δεν είναι ο ευτροφισμός που εντοπίζεται, εκεί που καταλήγουν οι εκχύσεις των λυμάτων. Δεν είναι καθόλου σπάνιο, το αντίθετο, η απόρριψη μπαζών και αποβλήτων στη θάλασσα με συνέπεια να καλύπτεται και σταδιακά να απονεκρώνεται ο πυθμένας της. Η αστικοποίηση των παραλίων μειώνει τη βιοποικιλότητά τους με ό,τι αυτό σημαίνει για τα υπάρχοντα οικοσυστήματα. Η υπεραλίευση έχει μειώσει δραματικά τους ιχθυοπληθυσμούς και πολλά είδη ψαριών είναι υπό εξαφάνιση.
Οι «μαύρες τρύπες» της Μεσογείου
Οι θαλάσσιες συγκοινωνίες ευθύνονται για τη ρύπανση με πετρέλαιο. Το χρονικό διάστημα 1990 - 2005 η Μεσόγειος ήταν αποδέκτης 80.000 τόνων αργού πετρελαίου από ατυχήματα. Η εξάπλωση των επικίνδυνων φυκιών στην Ιταλία, τη Γαλλία και δευτερευόντως στην Ελλάδα κοστίζει 330 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Ολα τα παραπάνω οφείλονται κυρίως στην υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού στα παράλια, απόρροια του στρεβλού οικονομικού προτύπου ανάπτυξης και του οικονομικού μοντέλου του τουρισμού. Είναι σαφές ότι οι «ανάγκες» της αγοράς δεν μπορούν να συμβαδίσουν με την προστασία του περιβάλλοντος. Από τις πλέον προβληματικές περιοχές που έχουν καταγραφεί είναι ο κόλπος των Αγίων Σαράντα στην Αλβανία, οι ακτές της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο, της Αλικαρνασσού, της Μερσίνης και της Φώκιας της Τουρκίας. Επίσης οι εκβολές των ποταμών Νερέτβα και Τρεμπίσκγικα της Βοσνίας, ο κόλπος Γκάμπες της Τυνησίας, ο κόλπος της Τριέστης της Ιταλίας, το βόρειο τμήμα της Μάλτας κ.ά. Η Μεσόγειος ήταν η περιοχή που αναδείχτηκε ο σημαντικότερος ίσως πολιτισμός πριν από χιλιάδες χρόνια. Πώς θα ονομάσουμε αυτό που την καταστρέφει σήμερα; Ισως η περιβαλλοντική βαρβαρότητα να είναι ο υπότιτλος. Ο τίτλος είναι μονολεκτικός: Καπιταλισμός!

Τώρα τα 'βαλε και με τις αρκούδες
Ο λόγος για τον αξιότιμο κ. Μπους. Πρόεδρο των ΗΠΑ, εκπρόσωπο - κατά δήλωσή του - του λόγου του θεού επί της Γης, πολέμιο του κακού και εγγυητή - πάλι κατά τον ίδιο - της παγκόσμιας δημοκρατίας. Οπως φαίνεται ο πλανητάρχης στα διαλείμματά του από τους πολεμικούς σχεδιασμούς για την κατάκτηση χωρών με πλούσιο υπέδαφος (Ιράκ), γαιοστρατηγικής θέσης (Αφγανιστάν), χωματερής τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων (Σουδάν), διάλυση και διανομή στους εταίρους του (Γιουγκοσλαβία) αποφάσισε να «ξεκαθαρίσει» και το ζωικό βασίλειο ή τέλος πάντων ό,τι απόμεινε από αυτό. Στόχος του αυτή τη φορά η αρκούδα γκρίζλι του Εθνικού Πάρκου Γιελοστόουν. Ενα από τα πιο γνωστά είδη της Αμερικής που κάποτε ζούσε σ' όλη την ήπειρο. Η οικιστική ανάπτυξη και ο περιορισμός του ζωτικού της χώρου και η αξιότιμος τάξις των κυνηγών, είχε ως συνέπεια το 1975 να υπάρχουν μόνο 200 αρκούδες του είδους αυτού. Η συγκατάλεξή της στα είδη υπό εξαφάνιση και η απαγόρευση του κυνηγιού στο προαναφερόμενο Πάρκο βοήθησε να αυξηθεί ο πληθυσμός της σε 600. ίσως το Πάρκο να μην επαρκεί να τις εκθρέψει, γι' αυτό συχνά αναζητούν τροφή, πέραν των ορίων του, σε τρεις πολιτείες που το συνορεύουν. Γνωστός για τις οικολογικές του ευαισθησίες ο Πρόεδρος σκέφτεται να επιτρέψει το κυνήγι τους μετά από τριάντα χρόνια. Οικολογικές και φιλοζωικές οργανώσεις αντιδρούν και καταγγέλλουν ότι πίσω από μια τέτοια απόφαση υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο εταιριών υλοτομίας, άντλησης πετρελαίου που έχουν βάλει στο στόχαστρο την περιοχή. Ο Μπους όμως δε λογαριάζει ανθρώπινες ζωές για το πετρέλαιο, με τις αρκούδες θα ασχοληθεί;..

Περίληψη από διάλεξη του Κώστα Νικολάου στο Βόλο, την Τετάρτη 2 Απριλίου 1997, με θέμα "Παγκόσμια προβλήματα περιβάλλοντος", που οργανώθηκε από την ΠΠΜ.
Τα προβλήματα απασχολούν τον πλανήτη και τους κατοίκους των πόλεων, γιατί, όπως θα δούμε, το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού κατοικεί πλέον σε πόλεις. Τα προβλήματα επιδρούν στους ανθρώπους και οι άνθρωποι στα προβλήματα - με την στάση μας, με την καθημερινή μας πράξη, με τις ενέργειές μας.
Λέγεται ότι όλα τα θέματα του περιβάλλοντος ξεκινούν από κάπου, ότι ο άνθρωπος επιδρά στο περιβάλλον με τις δραστηριότητές του - βιομηχανία, θέρμανση, τρόπος ζωής, κίνηση (αυτοκίνητο) κλπ. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το πρώτο πράγμα που εκδηλώνει τα προβλήματα είναι η ίδια η εξέλιξη του πληθυσμού.
Πριν από λίγες δεκαετίες ήμασταν κάτω από 2 δισεκ., σήμερα πλησιάζουμε τα έξη, μέχρι το 2100 θα φτάσουμε στα 10 δισεκ. Και δεν είναι αυτό μόνο που φτάνει να ξέρουμε. Από τα στοιχεία, βλέπουμε ότι, στα χρόνια που έρχονται, η κύρια αύξηση θα προκύψει στις χώρες που βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης και όχι στις ήδη αναπτυγμένες χώρες. Ας δούμε αν αυτό έχει σημασία: από τα στοιχεία που έχουμε βλέπουμε ότι το ποσοστό των Ευρωπαίων, για παράδειγμα, στο συνολικό πληθυσμό πέφτει. Μέχρι το 2100 το 55% του πληθυσμού της γης θα κατοικεί στην Ασία και άλλο ένα 26% θα κατοικεί στην Αφρική.
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει είναι: είναι αρκετοί οι όροι του περιβάλλοντος, της ανάπτυξης, σ’ αυτές τις χώρες, για να ζήσει αυτός ο πληθυσμός;
Ένα άλλο στοιχείο είναι το ακόλουθο: αν χωρίσουμε τον πληθυσμό σ΄ αυτούς των αστικών περιοχών και σ΄ αυτούς των αγροτικών περιοχών, η αύξηση είναι ανισομερής και πάντα και παντού η τάση είναι υπέρ των αστικών (και με όλο και μεγαλύτερο ρυθμό, τόσο για τις αναπτυγμένες όσο και για τις υπό ανάπτυξιν χώρες).
Υπάρχει επίσης η εξής τάση: η μεγάλη αύξηση για τις πόλεις άνω των πέντε εκατομμυρίων υπάρχει περισσότερο στις υπό ανάπτυξιν περιοχές του πλανήτη. Μέχρι το 2025 θα υπάρχουν πόλεις (κυρίως στην Ασία) που θα φιλοξενούν 15 ως 35 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται ενέργεια. Σήμερα η ενέργεια προκύπτει σχεδόν κατά 40% από το πετρέλαιο, περίπου 30% από τον άνθρακα, 24% από το φυσικό αέριο, 2,5% από πυρηνική ενέργεια, 2,5% από υδροηλεκτρική ενέργεια.
Πώς κυκλοφορεί στη γη το πετρέλαιο, ποιοί είναι οι δρόμοι του; Η Β. Αμερική και η Ευρώπη, δηλ. οι περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες, που όμως δεν έχουν τον περισσότερο πληθυσμό, καταναλώνουν το περισσότερο πετρέλαιο από την Αφρική και την Ασία (που έχουν τους περισσότερους κατοίκους). Αυτό είναι ένα σημαντικό “παράδοξο”.
Πώς καταναλώνεται αυτή η ενέργεια; Το ένα τρίτο περίπου για τα σπίτια, το δεύτερο ένα τρίτο στη βιομηχανία, το τρίτο στις μεταφορές (κίνηση). Τι παράγουν αυτά; Καιόμενα, βγάζουν ρύπους. Ό,τι καίγεται, βγάζει CO2. Αυτή η ουσία στα χαμηλά ύψη δεν αποτελεί ρύπο, ανεβαίνοντας όμως επάνω, δημιουργεί το “φαινόμενο του θερμοκηπίου”.
Η ανάλυση των μηχανισμών αυτών δεν είναι πολύ εύκολη. Υπάρχουν και επιστήμονες που λένε ότι με την απορρόφηση του CO2 από τους ωκεανούς κλπ. το φαινόμενο αυτοακυρώνεται. Με την παραμικρή αύξηση της θερμοκρασίας της γης, αυξάνονται οι ανάγκες μας σε ενέργεια – π.χ. με τη λειτουργία των κλιματιστικών, αυτά έχουν κατακλύσει την αγορά. Υπάρχει εδώ δηλαδή ένας φαύλος κύκλος...
Υπάρχουν αποδείξεις από την επιστήμη; Σύμφωνα με τα επιστημονικά στοιχεία, η ιστορική αύξηση του CO2 της ατμόσφαιρας της γης, εδώ και χιλιάδες χρόνια, είναι σαφέστατη, αυτό προκύπτει από την παρατήρηση των γεωλογικών στρωμάτων. Επίσης η αύξηση του CO2 παρακολουθεί κατά πόδας την αύξηση της θερμοκρασίας ιστορικά. Τα συγκεκριμένα προβλήματα είναι η αλλαγή του κλίματος, οι ασταθέστερες συνθήκες, ανομοιόμορφη η αλλαγή κατά τόπους. Μοντέλα πρόβλεψης υπάρχουν και προβλέπουν περιοχές ξηρότερες και περιοχές θερμότερες. Η Αφρική θεωρείται ότι θα γίνει πιο υγρή, αλλά το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι ξηρότερες περιοχές κατά κανόνα θα είναι αυτές όπου καλλιεργούμε βασικά προϊόντα διατροφής. Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στο όριο των γειτονικών περιοχών μεταβολής.
Ποιες περιοχές είναι υπεύθυνες για την εκπομπή του CO2; Πρώτες οι ΗΠΑ με 22%, οι τέως χώρες της Σοβ. Ένωσης για το 18%, η Κίνα για το 10%, Ιαπωνία με 4,5%, κλπ. Άρα περισσότερο το πρόβλημα έρχεται από τις ανεπτυγμένες χώρες.
Το CO2 είναι υπεύθυνο κατά 50% για το φαινόμενο του θερμοκηπίου - υπάρχουν κι άλλες ενώσεις που ευθύνονται γι΄ αυτό. Και τα οξείδια του αζώτου, το μεθάνιο, οι χλωροφθοράνθρακες (αυτοί κάνουν ζημιά και στο όζον), αυτών όλων οι εκπομπές επίσης αυξάνονται.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η όξινη βροχή.
Εκτός από το CO2, υπάρχουν χιλιάδες ουσίες, με πολλές από αυτές να είναι άγνωστες... Οι δύο βασικές κατηγορίες είναι τα οξείδια του αζώτου και το διοξείδιο του θείου. Το δεύτερο βγαίνει κυρίως από το πετρέλαιο (το πετρέλαιο έχει θείο), το πρώτο βγαίνει πάντοτε ό,τι και να καύσουμε γιατί υπάρχει στον ατμοσφαιρικό αέρα. Τι μάς ενοχλούν αυτά; Πανω στην ατμόσφαιρα (με δυναμικές διεργασίες) δημιουργούνται εκεί δυο καινούργιες ενώσεις, το νιτρικό οξύ και το θειϊκό οξύ. Πέφτουν μαζί με τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα. Ενοχλεί πολύ η όξινη βροχή: πρώτα-πρώτα, πέφτει μακριά από την πηγή, ίσως και πολύ μακριά. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόβλημα των δασών της Σουηδίας, από την βιομηχανία της Αγγλίας. Δημιουργείται λοιπόν ένα διασυνοριακό πρόβλημα. Υπάρχουν και μετρήσεις που αποδεικνύουν την ύπαρξη της όξινης βροχής: μετρούνται οι τιμές του pH στην φύση. Ως επιτρεπτό όριο πρέπει να είναι η τιμή 5,5 και υπάρχουν περιοχές μέσα στην Ευρώπη (στις ΗΠΑ είναι χειρότερα ακόμα) με 4,3, δηλ. τιμή εξαιρετικά χαμηλή! Η όξινη βροχή καταστρέφει τα δάση ανεπανόρθωτα, επίσης ιδίως τα νερά λιμνών που είναι κλειστά οικοσυστήματα – προσβάλλει πολλές ευαίσθητες μορφές ζωής.
Φαινόμενο θερμοκηπίου - κατακόρυφη ρύπανση, όξινη βροχή - οριζόντια ρύπανση. Από την καύση του πετρελαίου, κυρίως. Σε τεχνικό επίπεδο, έχει γίνει προσπάθεια για την αποθείωση του πετρελαίου. Αυτό δεν ήταν ούτε και είναι αρκετό, ως τεχνικό μέτρο έχει περιορισμένα αποτελέσματα. Με τα οχήματα, εφαρμόστηκε η χρήση των καταλυτών, έτσι αποφεύχθηκε ο μόλυβδος που είναι τοξικός, αλλά επίσης και άλλοι ρύποι μετατρέπονται σε “αβλαβείς” ενώσεις.
Τι κάνει ένας καταλύτης; Αποδείχτηκε ότι δεν είναι η πανάκεια. Τα καταλυτικά αυτοκίνητα εκπέμπουν περισσότερο CO2. Αν όλα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν σήμερα κάναμε μια επιχείρηση να τα αλλάξουμε, το CO2 που θα έβγαινε στην ατμόσφαιρα θα ήταν τρομακτικά μεγάλο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου! Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο: ο στόλος των αυτοκινήτων αυξάνει πολύ γρηγορότερα από τον πληθυσμό. Αν δεχτούμε ότι ο μέσος αμερικανός και ο μέσος ευρωπαίος έχει μόνο ένα αυτοκίνητο ανά νοικοκυριό (αφού παλεύουμε για μια “ανάπτυξη”), αν ο μέσος κινέζος αποκτούσε από ένα παπάκι έστω αν όχι αυτοκίνητο, το φαινόμενο του θερμοκηπίου την άλλη μέρα θα ήταν οφθαλμοφανέστατο! Ο πλανήτης θα τινάζονταν στον αέρα. Αυτό σημαίνει οπωσδήποτε ότι το μοντέλο ανάπτυξης των ανεπτυγμένων δεν είναι εξαγώγιμο, προϋποθέτει ότι μόνον ορισμένοι πρέπει να ζούνε έτσι και κάποιοι άλλοι “αλλοιώς”. Όλοι να ζουν καλά δεν γίνεται, πρέπει λοιπόν άλλα πράγματα να αλλάξουν.
Με την εφαρμογή του μέτρου των καταλυτικών οχημάτων, το πρόβλημα προφανώς δεν λύθηκε. Από μια ερευνητική ομάδα, έγιναν μετρήσεις οχημάτων. Μετρούσαν τις εκπομπές των οχημάτων. Ελήφθη υπόψη η χρονολογία κατασκευής. Τα συμπεράσματα: α) όσο πιο παλιό το αυτοκίνητο τόσο πιο πολύ ρυπαίνει. β) τα παλιά αυτοκίνητα είναι λίγα σε αναλογία. Άρα: τα καινούργια δημιουργούν το πρόβλημα, γιατί αυτά είναι πολλά και μάλιστα από ένα 20% (παλιά και κυρίως καινούργια) για τα οποία έφταιγε η κακή συντήρηση (κακή κατάσταση μηχανής) - αυτά δημιουργούν το 50% της ρύπανσης. Καλή λοιπόν η αντικατάσταση των παλαιών με καταλυτικά, δεν είναι όμως η λύση του προβλήματος.
Υπάρχει η Κάρτα Ελέγχου Καυσαερίων. Λίγα μόνο αυτοκίνητα μπορεί ένα συνεργείο να ελέγξει. Υπάρχει τεχνολογία για τον εντοπισμό στον δρόμο μόνο των αυτοκινήτων που ρυπαίνουν (τηλεμετρική). Επίσης: στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζεται η κατάργηση της μολυβδωμένης βενζίνης. Το κόστος για την αντικατάσταση των αυτοκινήτων είναι τεράστιο! Μεγάλη κοινωνική δαπάνη. Πρέπει επίσης ο πολίτης να καταλάβει ότι η καλή συντήρηση σημαίνει και οικονομία συγχρόνως.
Μια πρόσφατη τεχνική καινοτομία είναι το “σελ-κατ”. Δοκιμές έχουμε κάνει στην Θεσσαλονίκη. Βοηθάει τον κινητήρα του αυτοκινήτου να κάνει καλύτερη καύση και οδηγεί σε δραματική μείωση της ρύπανσης και εξοικονόμηση καυσίμου. Ένα μικρό δοχείο μεγέθους μιας κούπας που στέλνει οξείδιο του δημητρίου, δεν είναι χημικό στοιχείο το δημήτριο, είναι το βασικό συστατικό στα χαπάκια που παίρνουνε οι γυναίκες όταν είναι έγκυες για να μην έχουνε ναυτία. Είναι μη τοξικό και περιβαλλοντικά ασφαλές. Μπαίνει στο καρμπυρατέρ, στην εισαγωγή του αέρα. Παίρνει τη μαυρίλα από την μηχανή (κυρίως στα πετρελαιοκίνητα). Όσο καθαρότερο το αυτοκίνητο, τόσο περισσότερο αποδίδει (μέχρι και 50%).
Δεν θέλω να πω ότι με αυτά τα τεχνικά μέτρα μπορούν να λυθούν τα προβλήματα. Αλλού είναι το θέμα, όχι στην άποψη “ό,τι καινούργιο και καλό”. Λένε πχ. να αλλάξουμε τα αυτοκίνητα. Αυτά πρέπει κάπως να παραχθούν - από τις βιομηχανίες για την παραγωγή τους και μόνο, θα υπάρξει τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος! Η τάση για όλο και μικρότερη ζωή των υλικών δεν είναι σωστή, και το παλιό αν λειτουργεί όπως πρέπει μπορεί να είναι καλό. Στις ΗΠΑ αυτοκίνητο ενός έτους μπορεί και θεωρείται παλιό! Και δεν είναι μόνο στα αυτοκίνητο αυτό, πάρτε το όπου θέλετε, στα ρούχα, στα έπιπλα ...
Η κρίση του πλανήτη, του περιβάλλοντος, της οικονομίας, η κοινωνική κρίση, δεν είναι άσχετη με την υπερκατανάλωση, τον καταναλωτισμό. Υπάρχουν και απλούστερες λογικές και είναι καιρός να τις ακολουθήσουμε.
. Η εκτίμηση της οργάνωσης «One World» για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου:
«Όσο οι οικονομικές και πολιτικές επιλογές των ισχυρών χωρών παραμένουν προσανατολισμένες στη λογική του μεγαλύτερου κέρδους και ευθυγραμμισμένες με τα συμφέροντα των επιχειρήσεών τους σε όλο τον κόσμο, η επίτευξη μιας ουσιαστικής συμφωνίας αντιμετώπισης του φαινομένου του θερμοκηπίου μοιάζει αδύνατη»
Είναι μάλλον αυτή, που πλησιάζει περισσότερο τη ζοφερή πραγματικότητα.

Τι είναι το Ελ Νίνιο;
Στα ισπανικά σημαίνει “το μικρό αγόρι” ή “θείο βρέφος”
Πρόκειται για μια ασυνήθιστη θέρμανση των ωκεανών κατά τη διάρκεια μερικών χειμώνων, η οποία συνδέεται με τις υψηλότερες βροχοπτώσεις.
Ορισμένα μέρη του Ειρηνικού ωκεανού θερμαίνονται και αλλάζει το κλίμα σε όλο τον κόσμο
Πρώτα παρατηρήθηκε από τους ψαράδες της Νότιας Αμερικής, όταν έπεσαν οι σοδειές των ψαριών.
Το Ελ Νίνιο είναι ένα φυσικό κλιματολογικό φαινόμενο στον ανατολικό Ειρηνικό που επηρεάζει καθοριστικά τους ανέμους και τις βροχοπτώσεις.
Το El Nino συμβαίνει όποτε εξασθενούν οι συνηθισμένοι ανατολικοί ισχυροί αληγείς άνεμοι, επιτρέποντας στο θερμότερο νερό από το δυτικό Ειρηνικό να ρέει προς την ανατολή. Αυτό αλλάζει το επίπεδο της θαλάσσης, ενισχύει το θερμό νερό της επιφάνειας στην ακτή της Νότιας Αμερικής, και αυξάνει τη θερμοκρασία του νερού στον ανατολικό Ειρηνικό. Συγχρόνως τα σύννεφα καταιγίδας σχηματίζονται πάνω από τον κεντρικό Ειρηνικό κι όχι στον δυτικό.
Όμως έτσι τα ψυχρά και πλούσια σε τροφή νερά των βαθυτέρων στρωμάτων δεν μπορούν να αναδυθούν στην Βόρεια και Νότια Αμερική με αποτέλεσμα τα θαλάσσια είδη της περιοχής να υποφέρουν από έλλειψη τροφής. Η θερμοκρασία των νερών επιφανείας μπορεί να φτάσει μέχρι και 3ο πάνω από το κανονικό.
Κατά τη διάρκεια του 1998 έπληξαν τις χώρες της νότιας Αμερικής, της Αφρικής και της ανατολικής Ασίας, μεγάλες πλημμύρες και ξηρασία. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη, τόσο πιο συχνά θα εμφανίζεται το φαινόμενο Ελ Νίνιο.

Περιβάλλον

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Περιβάλλον ονομάζεται το σύνολο των εξωτερικών επιδράσεων οι οποίοι επενεργούν σε ένα οργανισμό.

Χαρακτηριστικά

Με τον όρο περιβάλλον εννοούμε κάθε εξωτερικό παράγοντα ή επίδραση, η οποία ασκεί ρυθμιστική δράση σε ένα οργανισμό στο να διαμορφώνει την ζωή και την ανάπτυξή του.

Σαν εξωτερικές επιδράσεις λογίζονται τα φυσικά περιβαλλοντικά φαινόμενα όπως τα καιρικά φαινόμενα αλλά και το σύνολο των μη έμβιων στοιχείων όπως οι άνεμοι, η υγρασία και οι φυσικοί σχηματισμοί πάνω στους οποίους αναπτύσσονται όλες οι οικολογικές σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και αποτελούν το αβιοτικό περιβάλλον.

Ακόμα στις εξωτερικές επιδράσεις λογίζονται και οι υπόλοιποι έμβιοι οργανισμοί οι οποίοι αναπτύσσονται, δημιουργώντας οικολογικές σχέσεις, αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους, ενώ στο σύνολό τους αποτελούν το βιοτικό περιβάλλον.

 

Η τρύπα του όζοντος

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Τρύπα του όζοντος ονομάζεται η μείωση της συγκέντρωσης του όζοντος στην στρατόσφαιρα.

Ο ρόλος του όζοντος

Μια από τις σημαντικότερες ασπίδες του πλανήτη μας από την βιοκτόνο υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου είναι ένα μεγάλο στρώμα όζοντος (Ο3), το οποίο βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας (στρατόσφαιρα), και το οποίο λειτουργεί σαν φίλτρο για την βλαβερή για τους οργανισμούς ακτινοβολία του ήλιου.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση της συγκέντρωσης του όζοντος της στρατόσφαιρα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα (καρκίνος του δέρματος), για όλους τους οργανισμούς, οι οποίοι ζουν στον πλανήτη. Το φαινόμενο αυτό της μείωσης της συγκέντρωσης του όζοντος στην στρατόσφαιρα ονομάζεται τρύπα του όζοντος και την μεγαλύτερη του διάσταση έχει παρουσιάσει πάνω από την περιοχή της Ανταρκτικής, στην οποία η συγκέντρωση του όζοντος έχει μειωθεί κατά 50%.

Τι προκαλεί την μείωση του όζοντος

Τον σημαντικότερο ρόλο στην μείωση του όζοντος παίζει το χλώριο, το οποίο όταν βρεθεί στην στρατόσφαιρα λειτουργεί σαν καταλύτης σε χημικές αντιδράσεις, οι οποίες διασπούν το όζον σε ενώσεις του χλωρίου και οξυγόνο.

Το χλώριο βρίσκεται στην στρατόσφαιρα με την βοήθεια μιας ομάδας τεχνητών ενώσεων, τους χλωροφθοράνθρακες, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ευρύτατα σαν προωθητικά σε συσκευασίες αποσμητικών και βαφών, στα ψυγεία, στα κλιματιστικά καθώς και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Όταν οι ενώσεις αυτές απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα δεν είναι τοξικές, είναι άοσμες και άγευστες. Κατά την άνοδο τους όμως στην στρατόσφαιρα και με την παρουσία της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου, διασπώνται απελευθερώνοντας το χλώριο.

Δεν είναι όμως μόνο οι χλωροφθοράνθρακες οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι για την καταστροφή του όζοντος, αφού σε αυτή συμμετέχουν, σε μικρότερο βαθμό, τα υπερηχητικά αεροσκάφη που πετούν σε μεγάλα ύψη, οι πυρηνικές εκρήξεις και τα αζώτούχα λιπάσματα τα οποία απελευθερώνουν οξείδια του αζώτου στην ατμόσφαιρα.

Η δράση του χλωρίου είναι τρομακτική αφού υπολογίζεται ότι ένα και μόνο μόριο χλωρίου είναι ικανό να προκαλέσει την διάσπαση χιλίων μορίων όζοντος.

 

Οξινη βροχή

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Το φαινόμενο της όξινης βροχής παρουσιάζεται όταν το νερό της βροχής έχει πολύ αυξημένες όξινες ιδιότητες, δηλαδή pH 5 ή και μικρότερο, λόγω οξέων τα οποία βρίσκονται στην ατμόσφαιρα.

Πως δημιουργείται

Το διοξείδιο του θείου και του αζώτου, τα οποία εκλύονται στην ατμόσφαιρα από κάποια χημικά σκευάσματα, οξειδώνονται σε τριοξείδια, τα οποία στην συνέχεια με την παρουσία της υγρασίας της ατμόσφαιρας μετατρέπονται σε θεϊκό και νιτρικό οξύ. Τα οξέα αυτά είναι δυνατόν να μεταφερθούν από τους ανέμους σε μεγάλες αποστάσεις και να πέσουν στην Γη υπό την μορφή όξινης βροχής.
Που δημιουργείται
Κυρίως στις περιοχές όπου είναι εγκατεστημένες βιομηχανίες που επεξεργάζονται βαρέα μέταλλα όπως, αρσενικό, κάδμιο, κοβάλτιο, μαγγάνιο, μόλυβδος, νικέλιο, χαλκός, χρώμιο, υδράργυρος, ψευδάργυρος κ.ά.

Επιπτώσεις της όξινης βροχής

Το φαινόμενο αυτό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στην Κεντρική Ευρώπη και στις Σκανδιναβικές χώρες, στις οποίες ολόκληρες λίμνες έχουν νεκρωθεί από την όξινη βροχή. Ακόμα η όξινη βροχή προκαλεί σοβαρά προβλήματα στους φυτικούς οργανισμούς ,στις καλλιέργειες αλλά και στους ζωικούς οργανισμούς, κυρίως των λιμνών.

Η δράση της όξινης βροχής στα φυτά και τα δένδρα μπορεί να είναι άμεση, επιδρώντας δηλαδή στο υπέργειο τμήμα του φυτού και προκαλώντας την καταστροφή του, είναι όμως δυνατόν να επιδρά και έμμεσα περνώντας στο ριζικό σύστημα του φυτού μέσω του εδάφους.

 

ο φαινόμενο του Θερμοκηπίου

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου ονομάζεται η παγίδευση της θερμικής ακτινοβολίας του ηλίου στην ατμόσφαιρα της Γης με αποτέλεσμα την άνοδο της θερμοκρασίας.

Πως δημιουργείται το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου οφείλεται στο ότι η μεγάλου μήκους κύματος θερμική ακτινοβολία, η οποία έρχεται στην γη, παγιδεύεται στην ατμόσφαιρα λόγω της υψηλής συγκέντρωσης σε διοξείδιο του άνθρακα και υδρατμούς. Η παγίδευση της θερμικής ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα της γης έχει σαν αποτέλεσμα την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας, με εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.

Τον τελευταίο αιώνα η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει αυξηθεί σημαντικά από 292ppm σε 350ppm και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό αφού υπολογίζεται ότι κάθε αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα κατά 100ppm θα προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατά 1 βαθμό Κελσίου.

Η παγίδευση της θερμικής ακτινοβολίας όμως γίνεται και από τους υδρατμούς οι οποίοι βρίσκονται στην ατμόσφαιρα της Γης και η συγκέντρωση τους αυξάνεται κάθε φορά που έχουμε άνοδο της θερμοκρασίας. Παρατηρούμε λοιπόν ότι δημιουργείται ένας κύκλος ο οποίος είναι ένα ΄θετικό ανατροφοδοτικό σύστημα΄, αφού η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί άνοδο της συγκέντρωσης των υδρατμών, η οποία προκαλεί άνοδο της θερμοκρασίας της Γης.

Πυρηνικός χειμώνας

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Πυρηνικός χειμώνας ονομάζεται η κατάσταση στην οποία θα περιέλθει η Γη μετά από μια πυρηνική σύρραξη, λόγω της σκόνης η οποία θα περιβάλλει την ατμόσφαιρα της για πολλά χρόνια.

Επιπτώσεις του πυρηνικού χειμώνα

Μια ενδεχόμενη πυρηνική σύρραξη θα επιφέρει την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων σκόνης στην ατμόσφαιρα της Γης για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα την σημαντική μείωση της ακτινοβολίας η οποία θα φτάνει στην επιφάνειά της.

Η μείωση αυτή θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα των οικοσυστημάτων (μείωση φωτοσύνθεσης κλπ) και γενικότερα στη ζωή ολόκληρης της χλωρίδας και της πανίδα του πλανήτη,σημαντικότερη επίπτωση όμως θα είναι η μεγάλη μείωση της θερμοκρασίας και για το λόγο αυτό η κατάσταση αυτή παρομοιάζεται με χειμώνα.

Ο πυρηνικός χειμώνας δεν αντιστρέφεται παρά μόνο όταν μετά από καιρό καθαρίσει η ατμόσφαιρα του πλανήτη από την σκόνη.

 

Ρύπανση ατμοσφαιρική

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με τον όρο ατμοσφαιρική ρύπανση εννοούμε την οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει, ζημιογόνος για τον άνθρωπο,τ ους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς αλλά και τις βιομηχανικές διαδικασίες, τις συνθήκες ζωής και τους πολιτιστικούς θησαυρούς.

Είδη ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Η ατμοσφαιρική ρύπανση διακρίνεται σε δύο μορφές, την ατμοσφαιρική ρύπανση τύπου Λονδίνου ή καπνομίχλη και την ατμοσφαιρική ρύπανση τύπου Λος Άντζελες ή φωτοχημική ρύπανση.

Πώς δημιουργείται η ατμοσφαιρική ρύπανση

Η ατμοσφαιρική ρύπανση δημιουργείται συνήθως στις μεγάλες πόλεις και προκαλείται από την έκλυση δηλητηριωδών αερίων όπως το μονοξείδιο του άνθρακα και του αζώτου, το διοξείδιο του αζώτου και του θείου και το υδρόθειο.

Τα αέρια αυτά προέρχονται είτε από την καύση στερεών ή υγρών καυσίμων στις κατοικίες, στα αυτοκίνητα και στις βιομηχανικές μονάδες, από βιομηχανικούς επεξεργασίες και από φωτοχημικές αντιδράσεις οι οποίες γίνονται στην ατμόσφαιρα της Γης.

Ειδικότερα η καπνομίχλη είχε δημιουργηθεί παλαιότερα κυρίως λόγο του καπνού από την καύση οργανικών ουσιών, ενώ η φωτοχημική είναι πιο σύγχρονη και είναι το γνωστό νέφος το οποίο παρατηρείται στις περισσότερες μεγάλες πόλεις.

Επιπτώσεις από την ατμοσφαιρική ρύπανση

Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου, αφού η υποβάθμιση του αέρα και τα δηλητηριώδη αέρια προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία, τα οποία μπορεί να είναι αναπνευστικά προβλήματα και δηλητηριασμοί ως και διάφορες μορφές καρκίνου. Ακόμα υποβαθμίζουν γενικότερα τις συνθήκες ζωής του ανθρώπου κυρίως στις μεγαλουπόλεις.

Όμως με την ατμοσφαιρική ρύπανση δεν υπομονεύεται μόνο η υγεία του ανθρώπου αλλά και των φυτικών και ζωικών οικοσυστημάτων, αφού με την υποβάθμιση του αέρα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στις περισσότερες βιολογικές τους δραστηριότητες.

Τέλος μερικοί από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους έχουν καταστροφικές επιπτώσεις σε πολύτιμα αδρανή υλικά, τα οποία αποτελούν συστατικά πολιτιστικών μνημείων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα μάρμαρα της Ακρόπολης, τα οποία τα τελευταία 25 χρόνια έχουν υποστεί μεγαλύτερη ζημιά από όση είχαν υποστεί τους προηγούμενους 25 αιώνες.

Ρύπανση Ατμοσφαιρική - Καπνομίχλη

Αλλες ονομασίες

Ατμοσφαιρική ρύπανση τύπου Λονδίνου

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με τον όρο καπνομίχλη εννοούμε ένα τύπο ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ο οποίος επιφέρει ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει, ζημιογόνος για τον άνθρωπο, τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς αλλά και τις βιομηχανικές διαδικασίες, τις συνθήκες ζωής και τους πολιτιστικούς θησαυρούς. Η λέξη καπνομίχλη (smog) προέρχεται από την σύντμηση των λέξεων καπνός (smoke) και ομίχλη (fog) και η ρύπανση αυτού του τύπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε διάφορες πόλεις της Αγγλίας.

Πως δημιουργείται η καπνομίχλη

Η καπνομίχλη δημιουργείται από τον καπνό ο οποίος βγαίνει από την καύση οργανικών ουσιών και από ορισμένα άλλα βιομηχανικά απόβλητα, κυρίως διοξείδιο του θείου, τα οποία σε συνδυασμό με την υγρασία δημιουργούν επικίνδυνες για την ζωή του ανθρώπου συνθήκες. Το φαινόμενο της καπνομίχλης παίρνει εντονότερη μορφή τους χειμερινούς μήνες και κυρίως κατά τις πρωινές ώρες στις οποίες υπάρχει αυξημένη υγρασία.

Επιπτώσεις από την καπνομίχλη

Τον περασμένο αιώνα ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός θανάτων από οξεία βρογχίτιδα και άλλα αναπνευστικά προβλήματα αποδόθηκε στο φαινόμενο της καπνομίχλης. Το πιο σοβαρό επεισόδιο καπνομίχλης όμως σημειώθηκε στο Λονδίνο το 1952, όπου τέσσερις χιλιάδες θάνατοι αποδόθηκαν σε αυτό. Η καπνομίχλη τότε ήταν τόσο έντονη όπου η ορατότητα στην πόλη είχε μειωθεί στο ένα μέτρο επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό τις συ

Ρύπανση ηχητική

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Η ηχητική ρύπανση είναι ένα ιδιαίτερο είδος ρύπανσης, το οποίο προκαλείται από τα αυξημένα επίπεδα θορύβου που υπάρχουν συνήθως στις μεγάλες πόλεις. Οι μονάδες με τις οποίες μετράμε τον ήχο ονομάζονται ντεσιμπέλ και μια αλλαγή από τα 10 στα 20 ντεσιμπέλ στην πραγματικότητα παρουσιάζει εκαντοταπλάσια αύξηση της ποσότητας του ήχου.

Πως δημιουργείται η ηχητική ρύπανση

Η ηχητική ρύπανση δημιουργείται από οποιαδήποτε συσκευή ή αιτία, η οποία προκαλεί αύξηση στην ποσότητα του ήχου όπως υπερηχητικά αεροπλάνα, τρυπάνια, αυτοκίνητα και δυνατή μουσική.

Επιπτώσεις από την ηχητική ρύπανση

Η ηχητική ρύπανση έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου αφού ο ήχος στο επίπεδο των 80 ντεσιμπέλ είναι απλά ενοχλητικός, αλλά η συνεχής έκθεση σε ήχο άνω των 90 ντεσιμπέλ μπορεί να προκαλέσει μείωση ως και απώλεια της ακοής.

Ακόμα η ηχητική ρύπανση υποβαθμίζει τις συνθήκες ζωής του ανθρώπου στις μεγαλουπόλεις και πιστεύετε ότι δημιουργεί προβλήματα στην παραγωγικότητα και την συμπεριφορά του ατόμου.

 

Ρύπανση του εδάφους

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ρύπανση του εδάφους είναι η αλλοίωση των φυσιολογικών χαρακτηριστικών του εδάφους.

Χαρακτηριστικά

Με τον όρο ρύπανση του εδάφους εννοούμε την οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του εδάφους, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει, ζημιογόνος για τον άνθρωπο και τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς.

Η ρύπανση του εδάφους αναφέρεται κυρίως στις αγροτικές περιοχές και στα εδάφη της υπαίθρου, ενώ ένα άλλο κομμάτι της μπορεί να θεωρηθεί η ρύπανση η οποία δημιουργείται από τα οικιακά και βιομηχανικά απόβλητα τα οποία πετιούνται σε αστικές ή υπαίθριες περιοχές.

Πως δημιουργείται η ρύπανση του εδάφους

Η ρύπανση του εδάφους δημιουργείται κυρίως από την χρήση ορισμένων τεχνικών της σύγχρονης γεωργίας, όπως τα χημικά λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα. Τα χημικά λιπάσματα αυξάνουν την παραγωγή σε μεγάλο βαθμό, αλλά περιέχουν ίχνη από τοξικά μέταλλα και μεταλλοειδή τα οποία παραμένουν στο έδαφος και συσσωρεύονται στους επιφανειακούς ορίζοντες, ιδιαίτερα στις περιοχές κοντά στις ρίζες.

Ακόμα τα εδάφη είναι εκτεθειμένα στους ρύπους που δημιουργούνται στην ατμόσφαιρα και οι οποίοι καταλήγουν σε αυτά με τις βροχές. Στην συνέχεια οι ρύποι οι οποίοι δημιουργούνται στο έδαφος ή απλά διέρχονται από αυτό, καταλήγουν αργά ή γρήγορα στην υδατόσφαιρα και μέσω τον επιφανειακών και υπόγειων υδάτων στις θάλασσες. Ετσι λοιπόν η ρύπανση του εδάφους είναι στενά συνδεδεμένη με την ρύπανση των χερσαίων υδάτων και των θαλασσών.

Τέλος τα οικιακά απόβλητα όπως τα πλαστικά κουτιά,τα γυάλινα μπουκάλια και άλλα υλικά τα οποία αποδομούνται πολύ αργά ή καθόλου καθώς και τα βιομηχανικά τοξικά απόβλητα τα οποία πετιούνται σε αστικές ή υπαίθριες περιοχές προκαλούν ρύπανση των εδαφών αλλά και υποβαθμίζουν την αισθητική του περιβάλλοντος γενικότερα.

Επιπτώσεις από την ρύπανση του εδάφους

Η ρύπανση του εδάφους έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου αφού οι τοξικές ουσίες του εδάφους μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα και υπομονεύουν την υγεία του.
Ακόμα ορισμένοι φυτικοί οργανισμοί όπως τα λαχανικά δεν μεταβολίζουν πλήρως αυτές τις ουσίες (κυρίως τα νιτρικά) με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συγκέντρωση τους στην φυτική μάζα και διαμέσου των τροφικών αλυσίδων να περνούν στον άνθρωπο.
Τα φυτοφάρμακα έχουν πολλά πλεονεκτήματα αλλά παρουσιάζουν όμως και σοβαρά μειονεκτήματα όπως την συσσώρευση τους κατά μήκος της τροφικής αλυσίδας και τα προβλήματα που δημιουργούν σε όλους τους οργανισμούς του οικοσυστήματος που επιδρούν και όχι μόνο στους εχθρούς των καλλιεργειών.Η αλόγιστη χρήση τους ακόμα έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ανθεκτικών στελεχών των εχθρών των καλλιεργειών και την εμφάνιση καινούργιων ασθενειών.
Τέλος σημαντική είναι η αισθητική υποβάθμιση του περιβάλλοντος από τα διάφορα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα.

Ρύπανση των ύδατων

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με τον όρο ρύπανση υδάτων εννοούμε την οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του νερού των θαλασσών, λιμνών ή ποταμών, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει ζημιογόνος για τον άνθρωπο, τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωϊκούς οργανισμούς αλλά και τις βιομηχανικές διαδικασίες και τις συνθήκες ζωής.

Πως δημιουργείται η ρύπανση των υδάτων

Η ρύπανση των υδάτων δημιουργείται με την απελευθέρωση σε λίμνες, ποτάμια και θάλασσες ουσιών οι οποίες είτε διαλύονται, είτε κατακάθονται στον πυθμένα. Οι ρύποι αυτοί είναι πάρα πολύ και αυτό γιατί στο υδάτινο ορίζοντα καταλήγουν και οι ρύποι από την ρύπανση της ατμόσφαιρας και του εδάφους μέσω των βροχών και της απορροής.

Με την απελευθέρωση στο νερό ενέργειας υπό την μορφή θερμότητας ή ραδιενέργειας δημιουργείται η θερμική ρύπανση των υδάτων η οποία προκαλεί άνοδο στην θερμοκρασία του νερού. Ρύπανση των υδάτων είναι δυνατόν να δημιουργηθεί από μικροοργανισμούς των οικιακών αποβλήτων, από οργανικές ουσίες όπως το πετρέλαιο και τα προϊόντα του και από τοξικά μέταλλα.

Επιπτώσεις από την ρύπανση των υδάτων

Η ρύπανση των υδάτων έχει μεγάλες επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου και των υπόλοιπων ζωικών και φυτικών οργανισμών αφού η υποβάθμιση της ποιότητα του νερού υπονομεύει την υγεία τους αλλά και γίνεται ακατάλληλο για άλλες γεωργικές ή βιομηχανικές χρήσεις. Η άνοδος της θερμοκρασίας από την θερμική ρύπανση έχει τραγικές συνέπειες για τους υδρόβιους οργανισμούς, οι οποίοι έχουν μικρές ανοχές στις αλλαγές της θερμοκρασίας.

Ρύπανση φωτοχημική - Νέφος

Αλλες ονομασίες

Ρύπανση τύπου Λος Άντζελες

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Φωτοχημική ρύπανση είναι ένας τύπος ατμοσφαιρικής ρύπανσης που επιφέρει ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του ατμοσφαιρικού αέρα και η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει ζημιογόνος για τον άνθρωπο, τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς αλλά και τις βιομηχανικές διαδικασίες, τις συνθήκες ζωής και τους πολιτιστικούς θησαυρούς. Η ατμοσφαιρική ρύπανση αυτού του τύπου εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Λος Άντζελες το 1943 και από τότε δημιουργεί προβλήματα σε όλες τις μεγάλες πόλεις οι οποίες χαρακτηρίζονται από μεγάλη ηλιοφάνεια.

Πως δημιουργείται η φωτοχημική ρύπανση

Η φωτοχημική ρύπανση δημιουργείται από τους πρωτογενείς ρύπους οι οποίοι ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα από τις βιομηχανίες, τα αυτοκίνητα, τις εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης και είναι κυρίως οξείδια του αζώτου, του άνθρακα, του θείου και υδρογονάνθρακες.

Ακόμα δημιουργείται από τους δευτερογενείς ρύπους οι οποίοι προέρχονται από πολύπλοκες χημικές αντιδράσεις που γίνονται στην ατμόσφαιρα μεταξύ των πρωτογενών ρύπων υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Επειδή οι αντιδράσεις αυτές συνεχίζονται σε μεγάλο χρονικό διάστημα το νέφος των ρύπων είναι δυνατόν να παρασυρθεί σε μεγάλες αποστάσεις από την εστία μόλυνσης με την βοήθεια των ανέμων. Έτσι η χωροχρονική κατανομή της φωτοχημικής ρύπανσης διαμορφώνεται ανάλογα με την ένταση και την κατεύθυνση των ανέμων οι οποίοι επικρατούν στην περιοχή.

Επιπτώσεις από την φωτοχημική ρύπανση

Η φωτοχημική ρύπανση έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην ζωή του ανθρώπου, αφού η υποβάθμιση του αέρα και τα δηλητηριώδη αέρια προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην υγεία του, όπως αναπνευστικά προβλήματα και δηλητηριάσεις μέχρι διάφορες μορφές καρκίνου. Ακόμα υποβαθμίζει τις συνθήκες ζωής του ανθρώπου κυρίως στις μεγαλουπόλεις.

Όμως με την φωτοχημική ρύπανση δεν υπομονεύετε μόνο η υγεία του ανθρώπου αλλά και των φυτικών και ζωικών οικοσυστημάτων αφού με την υποβάθμιση του αέρα αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στις περισσότερες βιολογικές τους δραστηριότητες.

Τέλος μερικοί από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους έχουν καταστροφικές επιπτώσεις σε πολύτιμα αδρανή υλικά τα οποία αποτελούν συστατικά πολιτιστικών μνημείων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα μάρμαρα της Ακρόπολης τα οποία τα τελευταία 25 χρόνια έχουν υποστεί μεγαλύτερη ζημιά από όση είχαν υποστεί τους προηγούμενους 25 αιώνες.

 

Ευτροφισμός

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Ευτροφισμός ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο παρατηρείται εκρηκτική ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών των λιμνών και των κλειστών θαλασσών.

Που οφείλεται

Σε ένα υγιές θαλάσσιο οικοσύστημα παρατηρείται μια φυσική ισόρροπη ανάπτυξη ζωικών και φυτικών οργανισμών, εξαιτίας της περιοριστικής επίδρασης των αλάτων του φωσφόρου και του αζώτου στην ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών.

Στα λιμναία οικοσυστήματα, τα οποία βρίσκονται κοντά σε αστικά κέντρα παρατηρείται πολύ συχνά διατάραξη αυτής της ισορροπίας. Η άφθονη προσθήκη βακτηριακών πληθυσμών, μέσα από τα γεωργικά λιπάσματα και τα αστικά λύματα, παρέχει άφθονη τροφή στους ζωικούς οργανισμούς και ταυτόχρονα εξουδετερώνει την περιοριστική δράση του φωσφόρου και του αζώτου. Εξαιτίας αυτής της διαδικασίας παρατηρούνται οι χαρακτηριστικές ανθήσεις φυκιών, δηλαδή η εκρηκτική ανάπτυξη φυτικών πληθυσμών. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως ευτροφισμός και παρατηρείται σε λιμναία οικοσυστήματα και κλειστές θαλάσσιες περιοχές.

Επιπτώσεις του ευτροφισμού

Οι επιπτώσεις του ευτροφισμού είναι ιδιαίτερα καταστροφικές και συνοψίζονται σε τρία βασικά σημεία. Η υπερπαραγωγή ορισμένων φυκιών, κυρίως νηματοειδών, τα οποία επιπλέουν ελαττώνει στο ελάχιστο την είσοδο του φωτός στο νερό και το οξυγόνο που παράγεται φωτοσυνθετικά, ελευθερώνεται ουσιαστικά στην ατμόσφαιρα. Έτσι οι ζωικοί οργανισμοί στερούνται από το απαραίτητο για αυτούς οξυγόνο. Εξάλλου οι φυτικοί οργανισμοί οι οποίοι υπεραναπτύσσονται είναι ακατάλληλη τροφή για τους ζωικούς οργανισμούς του οικοσυστήματος. Με την έντονη ηλιακή επίδραση τα φύκια υφίστανται απόνέκρωση και αποσύνθεση, απελευθερώνοντας τοξικές ουσίες. Η μεγάλη μείωση της συγκέντρωσης του οξυγόνου, η ακαταλληλότητα της τροφής και η τοξικότητα των προϊόντων αποσύνθεσης δημιουργούν συχνά μαζικούς θανάτους ψαριών και άλλων ζώων του οικοσυστήματος.

Βιολογική μεγέθυνση

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Με το όρο βιολογική μεγέθυνση ονομάζουμε την αύξηση της συγκέντρωσης που παρατηρείται σε διάφορα βιοκτόνα όταν περνούν μέσα από τις τροφικές αλυσίδες.

Τι ονομάζουμε βιολογική μεγέθυνση

Σε διάφορες περιπτώσεις για να εξοντωθούν κάποια επιβλαβή έντομα αλλά και φυτικοί οργανισμοί χρησιμοποιούνται εναντίον τους γενικού φάσματος εντομοκτόνα και άλλα βιοκτόνα τα οποία αν δεν τους εξοντώσουν ανιχνεύονται σε μια μικρή ποσότητα στο σώμα τους.

Τα βιοκτόνα αυτά περνώντας μέσα από τις τροφικές αλυσίδες λόγω της βιολογικής μεγέθυνσης παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης τους, η οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι επικίνδυνη για την ζωή του ανθρώπου.

Παράδειγμα βιολογικής μεγέθυνσης

Χαρακτηριστικό παράδειγμα βιολογικής μεγέθυνσης αποτελεί η συγκέντρωση της ουσίας DDT στο νερό σε περιοχές της Αμερικής, λόγω της εκτεταμένης χρήσης της. Όταν η ουσία αυτή βρισκόταν στο νερό ανιχνευόταν σε πάρα πολύ μικρά επίπεδα, όταν όμως περνά μέσα από τις τροφικές αλυσίδες (ζωοπλαγκτό, μικρά ψάρια, μεγάλα ψάρια, θαλασσοπούλια) υφίσταται μια τρομακτική αύξηση στην συγκέντρωση της, η οποία έφτανε σε επίπεδα 8 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερα από ότι ήταν στη αρχή.

 

 

 

Επιπτώσεις από την χρήση βιοκτόνων και χημικών λιπασμάτων

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Η χρήση βιοκτόνων και χημικών λιπασμάτων είναι πηγή ρύπανσης και ευθύνεται για τα φαινόμενα του ευτροφισμού και της βιολογικής μεγέθυνσης.

Επιπτώσεις από την χρήση βιοκτόνων

Με τον όρο βιοκτόνα εννοούμε τα εντομοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα και άλλα σκευάσματα τα οποία έχουν σαν σκοπό την εξόντωση επιβλαβών για την γεωργία οργανισμών. Η σημαντικότερη συνέπεια από την χρήση τέτοιων σκευασμάτων είναι η βιολογική μεγέθυνση την οποία υφίστανται, δηλαδή η αύξηση της συγκέντρωσης τους δια μέσου των τροφικών αλυσίδων, με αποτέλεσμα την δημιουργία επιβλαβών για την υγεία του ανθρώπου ποσοτήτων.

Σε πολλές περιπτώσεις οι επιβλαβείς οργανισμοί εναντίον των οποίων χρησιμοποιούνται αλόγιστα τα βιοκτόνα, παρουσιάζουν αυξημένη ανθεκτικότητα σε αυτά, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται συνεχώς μεγαλύτερες δόσεις για την καταπολέμηση τους.

Τέλος με την εκτετεταμένη χρήση των βιοκτόνων καταστρέφονται και κάποια ωφέλιμα παράσιτα τα οποία συγκρατούν τους πληθυσμούς των επιβλαβών οργανισμών, με αποτέλεσμα πλέον να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

Επιπτώσεις από την χρήση χημικών λιπασμάτων

Με τον όρο χημικά λιπάσματα εννοούμε κάθε χημικό σκεύασμα το οποίο έχει σαν σκοπό την αύξηση της συγκέντρωσης των θρεπτικών ουσιών οι οποίες παρέχονται στα φυτά.

Η σημαντικότερη συνέπεια από την αλόγιστη χρήση τέτοιων σκευασμάτων είναι η ρύπανση που δημιουργείται στο έδαφος, στον αέρα και στις θάλασσες. Η αύξηση της συγκέντρωσης των θρεπτικών ουσιών σε λιμναία περιβάλλοντα προκαλεί το φαινόμενο του ευτροφισμού, δηλαδή την υπέρμετρη ανάπτυξη κάποιων φυτικών οργανισμών όπως τα φύκια.

Διατάραξη σύνθεσης της γήινης ατμόσφαιρας

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Πρόκειται για την αλλοίωση της ποσότητας και της ποιότητας των συστατικών της γήινης ατμόσφαιρας

Που οφείλεται

Η διατάραξη της σύνθεσης της γήινης ατμόσφαιρας είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται κατά την διάρκεια του τελευταίου αιώνα με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην γήινη ατμόσφαιρα δημιουργείται από την συνεχώς αυξανόμενη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα σε αυτή, αλλά και από την ύπαρξη διαφόρων άλλων χημικών ουσιών, όπως οι χλώροφθορανθακες οι οποίοι καταστρέφουν το όζον της στρατόσφαιρας.

Η πολύ μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα τα τελευταία χρόνια οφείλεται αποκλειστικά σε ανθρώπινες δραστηριότητες όπως είναι οι καύσεις του άνθρακα, του πετρελαίου και οι πυρκαγιές δασικών εκτάσεων. Παράλληλα όμως η μεγάλη μείωση των δασικών εκτάσεων έχει σαν αποτέλεσμα την μικρότερη επαναδεύσμευση του διοξειδίου του άνθρακα στους φυτικούς οργανισμούς και την απελευθέρωση οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.

Συνέπειες από την διατάραξη της σύνθεσης της γήινης ατμόσφαιρας

Μέχρι τα μέσα του επόμενου αιώνα, η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα η οποία ελευθερώνεται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα θα έχει διπλασιαστεί. Ο διπλασιασμός αυτός θα έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης κατά 3 με 4 βαθμούς Κελσίου, αφού το στρώμα του διοξειδίου του άνθρακα θα εμποδίζει την υπέρυθρη ακτινοβολία του ήλιου να διαφύγει πάλι στο διάστημα (φαινόμενο του θερμοκηπίου).

Οι επιπτώσεις από μια τέτοια αύξηση της θερμοκρασίας της γης θα είναι τεράστιες, αφού οι πολικοί πάγοι θα λειώσουν, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος της χερσαίας επιφάνειας, ανεβάζοντας την στάθμη της θάλασσας, ενώ άλλες εκτάσεις θα πληγούν από ξηρασία. Οι έρημοι θα επεκταθούν και το σύστημα βροχοπτώσεων θα αλλάξει ριζικά.

Η καταστροφή των δασών

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Πρόκειται για την κατάρρευση ή υποβάθμιση του οικοσυστήματος των δασών.

Χαρακτηριστκά

Η καταστροφή των δασών περιλαμβάνει είτε την πλήρη κατάρρευση του οικοσυστήματος των δασών, η οποία επέρχεται με το κάψιμο τους, είτε την μερική υποβάθμιση τους λόγω υπερβολικής υλοτομίας ή ρύπανσης. Οι δύο αυτές περιπτώσεις έχουν σαν αποτέλεσμα μια ριζική αλλοίωση της δομής και της λειτουργίας του δάσους.

Τις τελευταίες δεκαετίες το φαινόμενο της καταστροφής των δασών έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δάση των τροπικών περιοχών του πλανήτη καταστρέφονται με ένα ρυθμό της τάξης των 110 - 200 εκατομμυρίων στρεμμάτων το χρόνο, ενώ τα δάση της Λατινικής Αμερικής έχουν ήδη καταστραφεί κατά τα 2/3.

Στη χώρα μας η δασοκάλυψη πριν από ένα αιώνα έφτανε το 50% ενώ σήμερα έχει περιοριστεί στο 16% και συνεχίζει να μειώνεται αφού η έκταση των δασών τα οποία καίγονται παρουσιάζει μια σταθερά ανοδική πορεία από το 1955 και μετά.

Προβλήματα από την καταστροφή των δασών

Η καταστροφή των δασών έχει σαν αποτέλεσμα μια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία έχουν έμμεσα αλλά και άμεσα αποτελέσματα στην ζωή του ανθρώπου.Τ ο μεγαλύτερο άμεσο πρόβλημα που δημιουργείται από την καταστροφή των δασών είναι η αυξημένη απορροή των επιφανειακών υδάτων, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία πλημμυρικών φαινομένων, ελάττωση των υδάτινων αποθεμάτων και την αύξηση των ρυθμών διάβρωσης του εδάφους.

Ένα άλλο σημαντικό έμμεσο πρόβλημα το οποίο δημιουργείται από την καταστροφή των δασών είναι η απελευθέρωση στην ατμόσφαιρα του άνθρακα, ο οποίος βρίσκεται δεσμευμένος στην βιομάζα των δένδρων υπό την μορφή του διοξειδίου του άνθρακα. Η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα συμβάλλει στην άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Τέλος με την καταστροφή των δασών αλλά και οποιουδήποτε άλλου οικοσυστήματος, καταστρέφονται επίσης όλοι οι πληθυσμοί των φυτών και ζώων τα οποία αναπτύσσονται στην συγκεκριμένη περιοχή αλλά και δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα για άλλα ζώα τα οποία έχουν την περιοχή σαν σταθμό μετανάστευσης.

Καταστροφικές επιπτώσεις μεγάλων τεχνικών έργων

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Σε πολλές περιπτώσεις τα μεγάλα τεχνικά έργα δημιουργούνται σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και έχουν σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του οικολογικού συστήματος και την μείωση της παραγωγικότητας του.

Αναγκαιότητα περιβαλλοντικής μελέτης

Τα μεγάλα τεχνικά έργα είναι σαφές ότι έχουν σαν στόχο την δημιουργία καλύτερων οικονομικών συνθηκών και την καλύτερη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων του πλανήτη. Σε πολλές περιπτώσεις όμως τα μεγάλα τεχνικά έργα δημιουργούνται σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος και έχουν σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του οικολογικού συστήματος και την μείωση της παραγωγικότητας του.

Σε πολλές περιπτώσεις οι καταστροφικές επιπτώσεις των τεχνικών έργων θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ή και ελαχιστοποιηθεί, αν είχε υπάρξει προηγουμένως μια εμπεριστατωμένη μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που θα είχε το κάθε έργο.

Παράδείγμα οικολογικής υποβάθμισης από τεχνικά έργα

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας οικολογικής υποβάθμισης πραγματοποιήθηκε με την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν στον Άνω Νείλο και το οποίο είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση των θρεπτικών στοιχείων στην Ανατολική Μεσόγειο και την ελάττωση πολλών ειδών ψαριών. Ακόμα παρατηρήθηκε σταδιακή μείωση της έκτασης του Δέλτα του ποταμού, ενώ οι υδατικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν ευνόησαν την ταχεία εξάπλωση της ασθένειας σχιστοσωμίαση.

Υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων

Σύντομη περιγραφή-ορισμός

Υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων του πλανήτη είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι ανανεώσιμοι ή μη φυσικοί πόροι του πλανήτη, εκμεταλλεύονται από τον άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα ή να έχουν εξαντληθεί ή να εξαντληθούν πολύ σύντομα.

Χαρακτηριστικά

Η αλόγιστη σπατάλη ενέργειας και πρώτων υλών έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί ελλείψεις και προβλήματα στην διαδικασία παραγωγής βασικών αγαθών για την ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε μονάδες ενέργειας, ο πρωτόγονος άνθρωπος κατανάλωνε 2000 kcal την ημέρα ενώ ο σύγχρονος άνθρωπος καταναλώνει 230.000 kcal την ημέρα.

Μη ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι

Το πετρέλαιο αν και ανανεώνεται με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να θεωρηθεί μη ανανεώσιμος φυσικός πόρος αφού η διαδικασία σχηματισμού του απαιτεί πολλές χιλιετίες. Η αλόγιστη σπατάλη του πετρελαίου τις προηγούμενες δεκαετίες έχει σχεδόν εξαντλήσει τα τεράστια αποθέματα του πλανήτη με αποτέλεσμα την στροφή σε συνθετικές μορφές καυσίμων αλλά και στο φυσικό αέριο.

Ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι

Ακόμα και οι φυσικοί πόροι οι οποίοι έχουν την δυνατότητα να ανανεώνονται σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα, όπως η ξυλεία, εκμεταλλεύονται από τον άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιο τρόπο, με αποτέλεσμα να καταστρέφεται το σύστημα της ανανέωσης τους. Στην περίπτωση της ξυλείας ολόκληρα δάση αποψιλώνονται χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη αναδάσωσης και προγραμματισμός για το μέλλον.

 

ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ
με αφορμή την επιχειρηθείσα το έτος 2007 αναθεώρηση των άρθρων 24 και 117 του συντάγματος
Ακολουθούν κάποια σχετικά κείμενα

:

Εδώ και δεκάδες χρόνια τα δάση της χώρας μας έχουν μπει στο στόχαστρο των κάθε λογής εμπρηστών, καταπατητών και οικοπεδοφάγων. Συνέπεια ήταν η πυρπόληση κάθε χρόνο εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων δασών και δασικών εκτάσεων, που οδηγήθηκαν στην τσιμεντοποίηση. Συνεργούς και συνενόχους στο συνειδητό έγκλημά τους έβρισκαν τις κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, που με διάφορους νόμους επιχειρούσαν πάντα να παρακάμψουν το άρθρο 24 του Συντάγματος που τα προστάτευε, επιφέροντας τον αποχαρακτηρισμό τους. Για παράδειγμα, η ΝΔ ψήφισε το νόμο 998 του 1979, με τον οποίο επιχειρήθηκε να χαρακτηριστούν «χορτολιβαδικές» 25 εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων. Δεν πήγε πίσω, όμως, και το ΠΑΣΟΚ, που με το νόμο 1734 του 1987, περί «βοσκοτόπων», επιχείρησε να αποχαρακτηρίσει 45 εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων.
Οπως είναι γνωστό, το 2000 και παρά το λαϊκό κίνημα αντιδράσεων που ξεσηκώθηκε, έγινε η μερική - αλλά αρκούντως καταστροφική - αναθεώρηση του Συντάγματος. Με το νόμο 3208/03 που συντάχτηκε κατ' επιταγήν της και που ήδη εφαρμόζεται, οδηγούνται στον αποχαρακτηρισμό, εξαιτίας της αλλαγής του ορισμού του δάσους, γύρω στα 30 - 40 εκατομμύρια στρέμματα. Κάποιοι, όμως - και κυρίως το μεγάλο κεφάλαιο, που επιδιώκει τα δάση να αποτελέσουν πεδίο εφαρμογής των νέων επιχειρηματικών σχεδίων του - δεν είναι ευχαριστημένοι ούτε από αυτό. Θέλουν - απλούστατα - ο δασικός πλούτος της χώρας να αποτελεί διαρκή πηγή πλουτισμού, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το ότι η χώρα μας θα μεταβληθεί έτσι σε «κρανίου τόπο».
Υπακούοντας στη βούληση όλων αυτών, η κυβέρνηση ετοιμάζεται με μία ακόμη πιο καταστροφική αναθεώρηση του Συντάγματος να βάλει μπουρλότο σε ό,τι έχει απομείνει. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Γ. Σουφλιάς, δηλώνοντας «υπερήφανος» που πρωτοστατεί σ' αυτό το πογκρόμ, το είπε απερίφραστα: «Δεν μπορούμε να κινούμαστε στη λογική "άπαξ δάσος, πάντα δάσος"», επειδή δήθεν έτσι εμποδίζεται η ανάπτυξη και ...η σύνταξη του Εθνικού Κτηματολογίου! Η κυβέρνηση, λοιπόν - με την ανοχή και του ΠΑΣΟΚ, που δε φαίνεται να αντιδρά - προχωράει ακάθεκτη στην καταστροφική αναθεώρηση κινούμενη στους εξής άξονες: Στην κατάργηση του τεκμηρίου υπέρ του δημοσίου, γεγονός που θα επιφέρει - σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις των δασολόγων - τον αποχαρακτηρισμό τουλάχιστον 15 εκατ. στρεμμάτων δασικών εκτάσεων. Στην πρόβλεψη να μετράει η συνταγματική προστασία των δασών με βάση τις αεροφωτογραφίες του 1975 και όχι του 1945, αποχαρακτηρίζοντας έτσι άλλα 10 εκατ. στρέμματα δασών που έχουν καταπατηθεί, εκχερσωθεί ή ιδιωτικοποιηθεί με παράνομα συμβόλαια.
Και, δυστυχώς, η μανία κατά των δασών και του περιβάλλοντος δε σταματάει μόνο εδώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα επιχειρηθεί η χρήση των δασών να συνδέεται με τα χωροταξικά σχέδια. Ετσι, αν ένα χωροταξικό σχέδιο προβλέπει ξενοδοχειακή μονάδα στον Εθνικό Δρυμό της Πίνδου ή ένα άλλο Βιομηχανική Περιοχή στον Υμηττό, τότε αυτόματα τα οικοσυστήματα αυτά παύουν να θεωρούνται δάση! Ακόμη και οι εισφορές σε γη των οικοπέδων που μπαίνουν στα σχέδια πόλης παύουν να είναι υποχρεωτικές, με αποτέλεσμα οι πόλεις να γίνουν ακόμη πιο ασφυκτικές και αφιλόξενες, και τα σπίτια θα μοιάζουν όλο και πιο πολύ με «τσιμεντένια κλουβιά» ή «φέρετρα». Η γη, τα δάση, οι εθνικοί δρυμοί, οι βιότοποι, αντί να προστατευτούν, μετατρέπονται σε εμπόρευμα. Το μέλλον των παιδιών μας γίνεται όλο και πιο ζοφερό και άδηλο. Θα τους αφήσουμε;

 

 

Η αναθεώρηση του άρθρου 24 του
Συντάγματος για τα δάση
Στόχος η καταλήστευση της δημόσιας περιουσίας
Ιανουάριος 2007

Η μία μετά την άλλη, οι κυβερνήσεις ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ παραδίδουν και το δημόσιο δασικό της πλούτο της χώρας στο μεγάλο κεφάλαιο
Η αναθεώρηση του άρθρου 24, σε συνδυασμό με το άρθρο 117, του Συντάγματος, που πρόκειται να συζητηθεί την Τετάρτη στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, δεν είναι παρά η «κορυφή του παγόβουνου», της δασοκτόνας και αντιπεριβαλλοντικής πολιτικής που ακολουθούν τις τελευταίες δεκαετίες οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Κι αυτό γιατί η πολιτική των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ καθορίζεται από την αντίληψη ότι η γη, τα δάση, και γενικότερα το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν εμπόρευμα και επομένως μπορούν να γίνουν αντικείμενο στυγνής κερδοσκοπίας στο πλαίσιο της καπιταλιστικής αγοράς.
Η ανάγκη, λοιπόν, της κερδοφορίας του κεφαλαίου, και η ένταση της εμπορευματοποίησης, ως διέξοδος στη συσσώρευση των κερδών, αποτελούν εδώ και δεκαετίες τον οδηγό για τις κυβερνήσεις τόσο του ΠΑΣΟΚ, όσο και της ΝΔ, και τις φέρνουν σε έναν αδιάκοπο «ανταγωνισμό» μεταξύ τους για το ποια θα εξυπηρετήσει καλύτερα αυτά τα συμφέροντα και στο ζήτημα των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος.
Κάτω από αυτό το πρίσμα τα δύο κόμματα δρομολογούν (το 2001 το ΠΑΣΟΚ και σήμερα η ΝΔ) την αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος, όπως το άρθρο 24 και το άρθρο 117, προκειμένου να επιταχύνουν τις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προϋποθέτουν την ιδιωτικοποίηση, τον αποχαρακτηρισμό, την εκχώρηση δημόσιων εκτάσεων, την εξασφάλιση της ανταποδοτικότητας σε κάθε δραστηριότητα στη γη, την ενίσχυση ουσιαστικά της κερδοσκοπίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Για το λόγο αυτό, άλλωστε, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, πριν από τις αναθεωρήσεις, αρνήθηκαν να υλοποιήσουν βασικές προβλέψεις του άρθρου 24 του Συντάγματος του 1975, όπως τη σύνταξη του Εθνικού Δασολογίου και τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό. Αντίθετα, αρκετές φορές επιχείρησαν να παρακάμψουν το άρθρο 24, που προέβλεπε ότι την ευθύνη της προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων, ανεξαρτήτως της ιδιοκτησιακής κατάστασης, έχει το κράτος. Είναι χαρακτηριστικοί, από την άποψη αυτή:
• Ο Νόμος 998/1979 (κυβέρνηση ΝΔ), μέσω του οποίου επιχειρήθηκε να χαρακτηριστούν «χορτολιβαδικά» 25 εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων και έτσι να αποδεσμευτούν από τη «δασική προστασία». Ο νόμος αυτός χαρακτηρίστηκε αντισυνταγματικός
• Ο Νόμος 1734/1987 «περί βοσκοτόπων» (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ), με τον οποίο επιχειρήθηκε να αποχαρακτηριστούν 45 εκατομμύρια στρέμματα.
Η αναθεώρηση του ΠΑΣΟΚ
Το 2001 με τη συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 που προώθησε το ΠΑΣΟΚ δόθηκε το δικαίωμα στο κεφάλαιο να παρεμβαίνει στα δημόσια δάση και δασικές εκτάσεις, κατοχυρώθηκε συνταγματικά η ιδιωτικοποίηση των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος. Αλλαξε ο ορισμός του δάσους και των δασικών εκτάσεων. Δόθηκε το δικαίωμα να νομιμοποιηθούν όλοι οι οικισμοί και οι εκτός σχεδίου παράνομες οικοδομήσεις, παρέχεται το δικαίωμα στους οικοδομικούς συνεταιρισμούς να χτίσουν ή να νομιμοποιήσουν όσα έχουν χτίσει μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις.
Με το Νόμο 3208/2003 (που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ και εφαρμόζει η ΝΔ) και ο οποίος συντάχτηκε κατ' επιταγήν της συνταγματικής αυτής αναθεώρησης του άρθρου 24, οδηγούνται, όπως υπολογίζουν οι δασολόγοι, σε αποχαρακτηρισμό 40-50 εκατομμύρια στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων.
Η νέα αναθεώρηση
Η νέα αναθεώρηση του άρθρου 24, σε συνδυασμό με το άρθρο 117, του Συντάγματος, που προωθεί τώρα η κυβέρνηση της ΝΔ, γενικεύει και διευκολύνει τον αποχαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων και επιταχύνει την ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση δημόσιας δασικής περιουσίας. Η πρόταση της ΝΔ για την αναθεώρηση των συγκεκριμένων αυτών άρθρων κινείται στους εξής άξονες:
• Η συνταγματική προστασία των δασικών εκτάσεων να πάψει να μετράει από το 1945, έτος της πρώτης αεροφωτογράφισης, αλλά από την 11η του Ιούνη 1975. Με τον τρόπο αυτό αποχαρακτηρίζονται αυτόματα όλες οι πριν την ημερομηνία αυτή καταπατημένες και εκχερσωμένες δασικές εκτάσεις, όπως επίσης και οι δημόσιες εκείνες εκτάσεις οι οποίες μετά το 1945 κάηκαν και στη συνέχεια ιδιωτικοποιήθηκαν με την υπογραφή διαφόρων παράνομων συμβολαίων. Μόνο με την πρόβλεψη αυτή, οι δασολόγοι υπολογίζουν ότι θα αλλάξουν χρήση 40-50 εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων
• Καταργείται το τεκμήριο υπέρ του δημοσίου. Μόνο από αυτήν την πρόβλεψη αναμένεται, με βάση εκτιμήσεις των δασολόγων, να αλλάξουν ιδιοκτησία και να νομιμοποιηθούν αλλαγές χρήσεων σε τουλάχιστον 15 εκατομμύρια στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων
• Θα συνδέεται η χρήση - και φυσικά και η τύχη - των δασικών εκτάσεων, και αυτών που υφίστανται μετά το 1975, με τα οικιστικά προγράμματα των επιχειρηματιών, το εθνικό χωροταξικό σχέδιο, αλλά και τα ειδικά χωροταξικά σχέδια (αφορούν στη βιομηχανία, στον τουρισμό, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τα αιολικά πάρκα κλπ.), που θα εκπονηθούν εκ των υστέρων. Ετσι, για παράδειγμα, αν το χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό προβλέπει ξενοδοχειακό συγκρότημα στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου - στο πλαίσιο μάλιστα της λεγόμενης ...βιώσιμης ανάπτυξης - τότε ο Εθνικός Δρυμός παύει να θεωρείται δάσος
• Παύουν να υπόκεινται σε υποχρεωτική εισφορά σε γη τα οικόπεδα που μπαίνουν σε σχέδια πόλης, προκειμένου να γίνουν πλατείες, δρόμοι και άλλες βασικές υποδομές των πόλεων και για να γίνουν όλες αυτές, υποχρεωτικά θα πρέπει να απαλλοτριώνονται ή να χορηγούνται τίτλοι μεταφοράς συντελεστή δόμησης, που θα πωλούνται και θα επιβαρύνουν με περισσότερο τσιμέντο άλλες περιοχές
• Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστρέφονται από πυρκαγιά ή αποψιλώνονται με άλλον τρόπο παύουν να κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και θα μπορούν να αλλάζουν χρήση. Με τον τρόπο αυτό υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο θα αποχαρακτηρίζονται εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασών που καταστρέφονται από τις πυρκαγιές
• Δάση ή δασικές εκτάσεις που ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου θα επιτρέπεται να απαλλοτριώνονται πλέον όχι μόνο υπέρ του δημοσίου αλλά και υπέρ των ιδιωτών για δραστηριότητες «δημοσίου συμφέροντος». Βαφτίζεται έτσι «δημόσιο συμφέρον» σχεδόν κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα του κεφαλαίου, που θα ασκείται είτε αυτόνομα, είτε μέσω των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Τι προβλέπουν τα υπό αναθεώρηση άρθρα
Η ΝΔ με την πρόταση αναθεώρησης που κατέθεσε στη Βουλή προτείνει να αλλάξουν το άρθρο 24 και οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 117. Τα άρθρα που προτείνεται να αλλάξουν είναι τα εξής:
Αρθρο 24 - (Προστασία του περιβάλλοντος)
1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.
2. H χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας, η διαμόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόμηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών υπάγεται στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, με σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισμών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθμίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης. Η σύνταξη εθνικού κτηματολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους.
3. Για να αναγνωριστεί μία περιοχή ως οικιστική και για να ενεργοποιηθεί πολεοδομικά, οι ιδιοκτησίες που περιλαμβάνονται σε αυτή συμμετέχουν υποχρεωτικά, χωρίς αποζημίωση από τον οικείο φορέα, στη διάθεση των εκτάσεων που είναι απαραίτητες για να δημιουργηθούν δρόμοι, πλατείες και χώροι για κοινωφελείς γενικά χρήσεις και σκοπούς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεση των βασικών κοινόχρηστων πολεοδομικών έργων, όπως νόμος ορίζει.
4. Νόμος μπορεί να προβλέπει τη συμμετοχή των ιδιοκτητών περιοχής που χαρακτηρίζεται ως οικιστική στην αξιοποίηση και γενική διαρρύθμισή της σύμφωνα με εγκεκριμένο σχέδιο, με αντιπαροχή ακινήτων ίσης αξίας ή τμημάτων ιδιοκτησίας κατά όροφο, από τους χώρους που καθορίζονται τελικά ως οικοδομήσιμοι ή από κτίρια της περιοχής αυτής.
5. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρμόζονται και στην αναμόρφωση των οικιστικών περιοχών που ήδη υπάρχουν. Οι ελεύθερες εκτάσεις, που προκύπτουν από την αναμόρφωση, διατίθενται για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων ή εκποιούνται για να καλυφθούν οι δαπάνες της πολεοδομικής αναμόρφωσης, όπως νόμος ορίζει.
6. Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών.
** Ερμηνευτική δήλωση: Ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.
Αρθρο 117 - (Αγροτική ιδιοκτησία, δάση, απαλλοτριώσεις, οικιστικές περιοχές)
3. Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό.
4. H αναγκαστική απαλλοτρίωση δασών ή δασικών εκτάσεων που ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου επιτρέπεται μόνο υπέρ του Δημοσίου σύμφωνα με τους ορισμούς του άρθρου 17, για λόγους δημόσιας ωφέλειας, διατηρείται πάντως η μορφή τους αμετάβλητη ως δασική.

ΜΕΓΑΛΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
«Δώστε μας δάση, δρυμούς, ακτές»
Νοέμβρης 2007

Πρέπει να επιταχυνθούν η αναθεώρηση του άρθρου 24 και η κατοχύρωση των άλλων νομοθετημάτων, ώστε δάση, βιότοποι, εθνικοί δρυμοί, αιγιαλός και παραλίες της χώρας μας, να οδηγηθούν ανεμπόδιστα στην εμπορευματοποίηση και να διευκολυνθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις.
Αυτό επιχειρεί να εμπεδώσει η ανάλυση της τράπεζας, όσον αφορά στο τμήμα της που αναφέρεται στην Ελλάδα, αποδεικνύοντας παράλληλα ποιοι επιβάλλουν την πολιτική για το περιβάλλον που εφαρμόζουν ή σχεδιάζουν οι κυβερνήσεις τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το τμήμα της ανάλυσης ξεκινά με την εκτίμηση ότι «η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο αυστηρά, άκαμπτα και απόλυτα θεσμικά πλαίσια για την προστασία του περιβάλλοντος παγκοσμίως, με κορωνίδα το άρθρο 24 του Συντάγματος και τη νομολογία του Ε' Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας».
Κι όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έχουν ψηφίσει ακόμη και νόμους για να παρακάμψουν και το άρθρο 24 και την αντίστοιχη νομολογία. Για παράδειγμα, οι νόμοι περί χορτολίβαδων και βοσκοτόπων που αποχαρακτηρίζουν χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων. Στο μεγάλο, όμως, κεφάλαιο, δεν αρκούν αυτά, ούτε, όπως φαίνεται και η δασοκτόνα αναθεώρηση που έκανε το 2001 το ΠΑΣΟΚ. Θέλει περισσότερη ελευθερία για δράση. Γιατί;
Το ομολογεί απερίφραστα παρακάτω η ίδια η ανάλυση, μεταχειριζόμενη το ίδιο επιχείρημα που φέρνουν και οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης:
«Επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ σε υψηλού επιπέδου τουριστικά συγκροτήματα σε διάφορες περιοχές που απορρίπτονται ή λιμνάζουν για δεκαετίες επειδή κάποιο μέρος των εγκαταστάσεών τους καλύπτει εκτάσεις που χαρακτηρίζονται δασικές ή και γεωργικές». «Η ασάφεια του Συντάγματος και των νόμων σχετικά με τον προσδιορισμό τού τι είναι δάσος ή του ποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις μίας επενδύσεως θεωρούνται σημαντικές και ποιες όχι - αναφέρει σε άλλο σημείο - συνεπάγεται συνήθως μεγάλες διαφορές όσον αφορά την ερμηνεία του Συντάγματος από τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία».
«Η ανάπτυξη επιβαρύνεται», συμπεραίνει η ανάλυση, ζητώντας να αναθεωρηθεί το άρθρο 24, μεταχειριζόμενη στην ουσία τα ίδια επιχειρήματα της εισηγητικής έκθεσης για την αναθεώρηση, της κυβέρνησης: Να προστατευτεί ως δάσος μόνο ό,τι υπήρχε το 1975 και όχι αυτό που δείχνουν οι αεροφωτογραφίες του 1945. Μάλιστα, προχωρώντας παρακάτω ζητά να προχωρήσει η κυβέρνηση στον προσδιορισμό «των εκτάσεων που αποτελούν και θέλουμε να αποτελούν πραγματικά δάσος». Και αυτό γιατί «η αδυναμία της πολιτείας να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει την τεράστια αξία μεγάλων εκτάσεων που της ανήκουν σε ολόκληρη την επικράτεια, δεν της επιτρέπει να αποκτήσει και το ανθρώπινο δυναμικό που είναι αναγκαίο για την προστασία των αληθινών (!) δασών».
Τα υπόλοιπα, υπονοείται σαφώς, πρέπει να δοθούν στο κεφάλαιο για να τα εμπορευματοποιήσει. Παράλληλα, ρίχνει την ιδέα για λειτουργία των πάρκων των πόλεων με συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (σ.σ. ΣΔΙΤ), φωτογραφίζοντας το Ελληνικό, το Γουδί κ.ά.
Ζητά, επίσης, την επιτάχυνση νομοθέτησης του Εθνικού Χωροταξικού Σχεδιασμού και των Ειδικών Χωροταξικών για τον Τουρισμό, τις ΑΠΕ και τη Βιομηχανία, επιβεβαιώνοντας και το πόσο κομμένα και ραμμένα για το μεγάλο κεφάλαιο είναι αυτά που προωθεί το ΥΠΕΧΩΔΕ, αφού το αφήνουν ανεμπόδιστο να προχωρήσει κατασκευάσει ποικίλες εγκαταστάσεις ακόμη και στους εθνικούς δρυμούς και τις βραχονησίδες.
Τέλος, στο στόχαστρο του αναλυτή της τράπεζας μπαίνουν και οι ακτές της χώρας. «Σε κάθε νομοθετική ρύθμιση ή ενέργεια διαχειρίσεως περιοχών του αιγιαλού που επιχειρείται, η απειλή της ακυρώσεώς της ως αντισυνταγματικής, είναι άμεση», επισημαίνει, ζητώντας εμμέσως πλην σαφώς να αρθεί η συνταγματική προστασία με βάση την οποία θεωρούνται δημόσια περιουσία και να ψηφιστεί ο νόμος για τους αιγιαλούς που έχει έτοιμο το υπουργείο Οικονομίας, ώστε να λυθούν τα χέρια του κεφαλαίου να τις περιφράξει και να τις εμπορευματοποιήσει.